Raport roczny 2019 Działalność legislacyjna, autoregulacyjna i standaryzacyjna

Działania legislacyjne prowadzone przez Izbę zmierzały do ochrony i polepszenia warunków funkcjonowania rynku. W ramach tych prac zarząd prowadził system monitoringu projektów legislacyjnych. Ogółem w 2019 r. trwały prace nad 107 krajowymi i 10 europejskimi projektami legislacyjnymi, co przełożyło się na 117 dokumentów „Legislacja” wysyłanych do konsultacji z członkami PIU oraz 49 „Legislacji” informacyjnych.

Współpraca samorządu z administracją, parlamentem i instytucjami rynku ubezpieczeniowego w kraju

Izba intensywnie rozwijała kontakty z krajową administracją rządową, nadzorem i przedstawicielami instytucji ubezpieczeniowych. W ramach prac nad opiniowanymi projektami legislacyjnymi Izba uczestniczyła w posiedzeniach komisji i podkomisji sejmowych i senackich, odbywała spotkania i konferencje uzgodnieniowe z przedstawicielami administracji rządowej.

W zakresie prowadzonych działań legislacyjnych i autoregulacyjnych samorządu statutowe organy Izby wspomagane były poprzez prace komisji, podkomisji, grup ekspertów oraz zespołów i grup roboczych. W 2019 r. odbyło się 200 spotkań komisji, podkomisji, grup ekspertów oraz zespołów i grup roboczych, które przebiegały na podstawie zatwierdzonych przez zarząd rocznych planów. Ich prace polegały na:

opiniowaniu krajowych i unijnych projektów legislacyjnych;
inicjowaniu strategicznych projektów podejmowanych przez Izbę;
współpracy z odnośnymi komisjami europejskiego stowarzyszenia ubezpieczycieli i reasekuratorów Insurance Europe;
wymianie poglądów i doświadczeń między uczestnikami rynku.

Ponadto członkowie komisji, jako eksperci Izby, brali czynny udział w posiedzeniach towarzyszących pracom legislacyjnym powadzonym przez organy rządu oraz w parlamencie, a także prezentowali stanowisko Izby na konferencjach i seminariach organizowanych przez Izbę oraz inne instytucje

W 2019 r. Izba pracowała nad stanowiskami do następujących projektów legislacyjnych:

USTAWY

ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych);
projekt ustawy o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw;
projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, nowelizującej przepisy dotyczące wprowadzenia wykazu podatników VAT (tzw. biała księga);
projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, wprowadzającej obowiązek dokonywania płatności za pomocą mechanizmu podzielonej płatności w odniesieniu do nabywania niektórych towarów i usług (split payment);
projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy Kodeks karny skarbowy (procedura magazynu typu call-off stock);
projekt ustawy o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych (implementacja dyrektywy Rady (UE) 2017/1852 z dnia 10 października 2017 r. w sprawie mechanizmów rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania w Unii Europejskiej Dz. Urz. UE L 265 z 14.10.2017);
projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw (implementacja dyrektywy Rady (UE) 2017/952 z dnia 29 maja 2017 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2016/1164 w zakresie rozbieżności w kwalifikacji struktur hybrydowych dotyczących państw trzecich);
projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym i niektórych innych ustaw (tzw. pakiet deregulacyjny);
ustawa o dokumentach publicznych;
projekt ustawy o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych;
ustawa o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw;
ustawa Prawo zamówień publicznych;
ustawa o zasadach prowadzenia działalności przez niektóre podmioty rynku finansowego w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej;
ustawa o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich;
projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw;
projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks morski oraz niektórych innych ustaw;
projekt ustawy o wyrobach medycznych;
projekt ustawy o systemach homologacji typu UE i nadzoru rynku silników spalinowych przeznaczonych do maszyn mobilnych nieporuszających się po drogach;

ROZPORZĄDZENIA

projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie katalogu marek i typów pojazdów homologowanych oraz dopuszczonych do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie katalogu danych gromadzonych w centralnej ewidencji pojazdów;
projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie zakresu danych udostępnianych podmiotom obowiązanym do przekazywania danych do centralnej ewidencji pojazdów oraz wymagań technicznych i jakościowych danych wprowadzanych do tej ewidencji;
projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie opłaty ewidencyjnej stanowiącej przychód Funduszu – Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców;
rozporządzenie Ministra Cyfryzacji w sprawie wysokości kwot odpowiedzialności podmiotu odpowiedzialnego za system identyfikacji elektronicznej;
projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie formy oraz sposobu sporządzania przez zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji danych i informacji do celów nadzoru;
projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie dodatkowych sprawozdań finansowych i statystycznych zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji;
projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzoru deklaracji w sprawie podatku od niektórych instytucji finansowych;
projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju w sprawie sposobu prowadzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego ewidencji akcji;
projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinno odpowiadać memorandum informacyjne;
projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wzoru zawiadomienia o zapłacie należności na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług;
projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniający rozporządzenie w sprawie właściwości organów podatkowych;
rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie prowadzenia rejestru pośredników ubezpieczeniowych oraz udostępniania informacji z tego rejestru;
rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia OC podmiotu wykonującego działalność leczniczą;
rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zarządcy nieruchomości;
rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pośrednika w obrocie nieruchomościami;
rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie czynności rzeczoznawstwa majątkowego;
rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej komorników sądowych;
projekt rozporządzenia Ministerstwa Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia OC domu maklerskiego;
projekt rozporządzenia w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej osoby posiadającej licencję doradcy restrukturyzacyjnego oraz spółki handlowej, pełniących funkcję w postępowaniu restrukturyzacyjnym, upadłościowym lub egzekucyjnym;
rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie informacji udzielanych zakładom ubezpieczeń przez podmioty wykonujące działalność leczniczą oraz Narodowy Fundusz Zdrowia;

LEGISLACJE EUROPEJSKIE

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1024 w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (tzw. dyrektywa re-use);
projekt rozporządzenia w sprawie poszanowania życia prywatnego oraz ochrony danych osobowych w łączności elektronicznej i uchylającego dyrektywę 2002/58/WE (rozporządzenie w sprawie prywatności i łączności elektronicznej) (tzw. rozporządzenie e-privacy);
projekt wytycznych EIOPA dotyczący outsourcingu w zakresie usług w chmurze;
projekt wytycznych EIOPA dotyczących zarządzania informacjami oraz technologiami komunikacyjnymi (ICT) oraz ich bezpieczeństwem;
projekt wytycznych EROD 1/2019 dotyczących kodeksów postępowania i podmiotów monitorujących zgodnie z rozporządzeniem 2016/679;
projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2009/103/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczenia od takiej odpowiedzialności, MID, COM (2018) 336;
rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (SFDR – Sustainable Finance Disclosure Regulation);
projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje (Taksonomia);
rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/1935 z dnia 13 maja 2019 r. zmieniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dostosowujących kwotę bazową w euro w odniesieniu do ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania zawodu i zdolności finansowej pośredników ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych;
rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/881 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie ENISA (Agencji Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa) oraz certyfikacji cyberbezpieczeństwa w zakresie technologii informacyjno–komunikacyjnych oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 526/2013 (akt o cyberbezpieczeństwie);

INNE INICJATYWY LEGISLACYJNE

uchwała Rady Ministrów w sprawie inicjatywy „Wspólna Infrastruktura Informatyczna Państwa”;
uchwała Rady Ministrów w sprawie programu rozwoju „Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa”;
komunikat Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych w sprawie wykazu rodzajów operacji przetwarzania danych osobowych wymagających oceny skutków przetwarzania dla ich ochrony;
komunikat Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego dotyczący przetwarzania przez podmioty nadzorowane informacji w chmurze obliczeniowej o charakterze publicznym lub hybrydowym;
projekt dobrych praktyk dotyczących zasad powołania, składu i funkcjonowania komitetu audytu UKNF;
rekomendacja KNF dla zakładów ubezpieczeń dotycząca badania adekwatności produktu.

Najistotniejsze tematy prac prowadzonych w 2019 r.

Pośrednictwo ubezpieczeniowe

Podkomisja ds. dystrybucji ubezpieczeń majątkowych monitorowała na bieżąco problemy zakładów ubezpieczeń związane z wdrażaniem ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. Opracowane i opublikowane zostały wzory zaświadczeń o zdaniu egzaminu dla osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych, czynności dystrybucyjnych zakładu ubezpieczeń oraz czynności dystrybucyjnych zakładu reasekuracji. Podkomisja monitorowała proces wdrażania przez UKNF internetowego rejestru agentów. Na bieżąco zgłaszane były do UKNF problemy zakładów ubezpieczeń związane z dostosowaniem się do nowych rozwiązań technicznych, składaniem wniosków o wpis do rejestru i funkcjonowaniem rejestru. Rozpoczęte zostały prace nad opracowaniem nowych dobrych praktyk we współpracy z brokerami. Został opracowany nowy poradnik zasad klasyfikowania przyczyn rozwiązywania umów agencyjnych m.in. w celu zwiększenia efektywności prowadzonej przez PIU bazy agentów. Opracowany został projekt Standardów w zakresie obowiązkowych szkoleń zawodowych agentów ubezpieczeniowych i osób wykonujących czynności agencyjne u agentów ubezpieczeniowych, który został przekazany do konsultacji z UKNF.

Ubezpieczenia komunikacyjne

Rozwijanie oraz obsługa narzędzia „Porównywarka wyroków sądowych” (dalej: Porównywarka).

Celem Porównywarki jest wyszukiwanie i porównywanie przez użytkowników, w szybki i prosty sposób, informacji z wprowadzonych do narzędzia prawomocnych wyroków sądowych po zadanych kryteriach wyszukiwania w zakresie: roszczeń poszkodowanego, roszczeń uprawnionego, postępowania likwidacyjnego, etapu Sądu I Instancji, etapu Sądu II Instancji, etapu Sądu Najwyższego. Stworzenie aplikacji umożliwia również gromadzenie skanów zanonimizowanych, prawomocnych wyroków sądowych oraz informacji zawartych w ww. wyrokach. W celu ułatwienia anonimizacji wyroków, Izba stworzyła narzędzie tzw. anonimizator, który udostępniła zakładom celem zaimplementowania. Na koniec 2019 r. zanotowano ponad 13 000 wyroków zgromadzonych w Porównywarce od momentu jej powstania w czerwcu 2016 r. Podjęto działania przygotowawcze mające na celu rozbudowę narzędzia.

Popularyzacja Międzynarodowej Klasyfikacji ICF do oceny stanu zdrowia i funkcjonowania poszkodowanych w zakresie likwidacji szkód na osobie.

Decyzją komisji ds. likwidacji szkód została powołana do prac grupa ekspertów ds. międzynarodowej klasyfikacji ICF. Zorganizowano konferencję dla prawników zakładów ubezpieczeń oraz zaktualizowano opinię prawną na temat możliwości zastosowania klasyfikacji ICF na potrzeby likwidacji szkód na osobie. Zakłady ubezpieczeń kontynuowały pilotaż rozpoczęty w 2018 r., którego celem była ocena zdrowia poszkodowanego z zastosowaniem klasyfikacji ICF oraz porównanie zastosowanej metody do dotychczasowej praktyki likwidacyjnej.

Praca nad rozwiązaniami w zakresie dalszego wzrostu przewidywalności wysokości zadośćuczynień (w tym w zakresie whiplash).
Analiza zagrożenia wzrostem odszkodowań i zadośćuczynień (wysokości bieżących roszczeń, uznań i zasądzeń z tytułu zadośćuczynienia) oraz monitoring zagadnień związanych z możliwością dokonania zmian przez ustawodawcę w systemie sum gwarancyjnych z ubezpieczeń OC, w szczególności OC ppm.
Konsultacje, analizy i opinie związane z propozycjami zmian do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności komunikacyjnej. Ministerstwo Finansów, w związku z propozycjami zmian do dyrektywy przygotowanymi przez Komisję Europejską, Parlament Europejski, a także Prezydencje Rumuńską i Fińską zwracało się do Izby o przedstawienie stanowiska wobec tych zmian, zgłoszenie uwag oraz ocenę ich wpływu na polski rynek.
Problematyka ubezpieczalności elektrycznych urządzeń transportu osobistego – w kontekście prac legislacyjnych związanych zarówno z dyrektywą komunikacyjną jak i polskim projektem zmian do ustawy Prawo o ruchu drogowym dyskusja, czy elektryczne urządzenia transportu osobistego takie jak deskorolki, rowery, hulajnogi czy segwaye powinny być objęte ubezpieczeniem obowiązkowym, czy dobrowolnym, w jaki sposób klasyfikować te urządzenia, kto ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone w związku z ich ruchem, legalność i bezpieczeństwo użytkowania tych urządzeń.
Wpływ orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Vnuk, C-162/13; Rodrigues de Andrade, C-514/16; Torreiro, C-334/16) na polskie prawo i praktykę.
Kontynuacja prac związanych z Systemem Informatycznym CEPiK 2.0 – opiniowanie projektów legislacyjnych, monitoring postępów nad modelem docelowym CEPiK 2.0.

Ubezpieczenia na życie

Współpraca z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) w zakresie ubezpieczeń na życie z UFK

Polska Izba Ubezpieczeń kontynuowała rozmowy z UOKiK dotyczące opłat dystrybucyjnych pobieranych przez zakłady ubezpieczeń w umowach ubezpieczenia na życie z UFK. Rozmowy te związane są z postępowaniami administracyjnymi prowadzonymi przez Urząd w zakresie powyższych opłat wobec kilku zakładów ubezpieczeń na życie. Izba w szczególności przedstawiła Prezesowi UOKiK potencjalne konsekwencje dla całej branży uznania opłat dystrybucyjnych pobieranych w produktach z UFK za abuzywne.

Współpraca z Urzędem Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) w zakresie ubezpieczeń na życie z UFK

Izba prowadziła rozmowy z Urzędem Komisji Nadzoru Finansowego, które dotyczyły przede wszystkim szeroko pojętych opłat i kosztów pobieranych przez zakłady ubezpieczeń na życie w umowach ubezpieczenia na życie z UFK. PIU przygotowała oraz przedstawiła UKNF propozycje zmian do Rekomendacji KNF dla zakładów ubezpieczeń dotyczących badania adekwatności produktu.

Ubezpieczenia majątkowe

Ustawa o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw

Ustawodawca wprowadził przepisy upraszczające proces inwestycyjny. Zgodnie z Projektem ustawy obszar oddziaływania budowanego obiektu budowlanego ma być obszarem, w stosunku do którego obiekt będący przedmiotem decyzji organu architektoniczno-budowlanego wprowadzi ograniczenia możliwości budowy innych obiektów budowlanych ze względu na wymogi przepisów odnoszące się do zabudowy (a nie ze względu na to, że obiekt wprowadzi jakiekolwiek uciążliwości). Polska Izba Ubezpieczeń stała na stanowisku, że przepis taki może doprowadzić do znacznego podwyższenia ryzyka powodzi miejskich ze względu na kształtowanie terenu w sposób sprzyjający gwałtownemu gromadzeniu się wód deszczowych. Ponadto Polska Izba Ubezpieczeń proponowała wprowadzenie przepisu upoważniającego PSP oraz PIS do opiniowania projektu budowlanego przed wydaniem przez organ administracji architektoniczno-budowlanej zgody na budowę.

Prawo zamówień publicznych

Projekt ustawy miał na celu kompleksowe uregulowanie i uporządkowanie materii zamówień publicznych stanowiących umowy o charakterze odpłatnym zawierane pomiędzy zamawiającymi i wykonawcami, których przedmiotem są roboty budowlane, usługi lub dostawy. Stanowisko Polskiej Izby Ubezpieczeń odnosiło się do roli brokerów w udzielaniu zamówień publicznych jako doradców podmiotów zamawiających, zmiany polityki beneficjentów w zakresie narzucania wzorców gwarancji, przepisów umożliwiających renegocjacje zawartych kontraktów budowlanych ze względu na wzrost cen materiałów budowlanych i siły roboczej oraz roli zabezpieczeń wadialnych w procesie inwestycyjnym państwa.

Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej

Rok 2019 przyniósł kilkanaście projektów ustaw i rozporządzeń wprowadzających nowe obowiązkowe ubezpieczenia OC lub zmieniających przepisy wpływające na kształt już funkcjonujących ubezpieczeń. PIU rekomendowała rozwiązania umożliwiające oferowanie ubezpieczeń obowiązkowych, reprezentowała interesy zakładów ubezpieczeń w spotkaniach z organami administracji rządowej, wskazywała na propozycje zapisów, które mogą stanowić barierę w oferowaniu niektórych obowiązkowych ubezpieczeń oraz podejmowała próby wypracowania rozwiązań niwelujących ww. przeszkody.

Ubezpieczenia rolne

Ustawa o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich

Ostatnie lata charakteryzują się wcześniejszym początkiem okresu wegetacyjnego oraz wzrostem deficytu wód w okresie wiosennym. Dlatego rolnicy dokonują zasiewów niekiedy pod koniec lutego, żeby rośliny znalazły się w odpowiednim stadium rozwoju w momencie nasilenia zjawiska suszy. To z kolei powoduje, że uprawy rolne narażone są bardziej na ryzyko przymrozku. W wyniku tego zjawiska Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmodyfikowało rozporządzenie dotyczące Klimatycznego Bilansu Wodnego, który służy do pomiaru zjawiska suszy, wprowadzając dodatkowy, wcześniejszy okres raportowania. Niezależnie od tego Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadziło konsultację dotyczącą adekwatności ustawowego okresu odpowiedzialności zakładów ubezpieczeń z tytułu ryzyka przymrozków wiosennych do zmieniających się warunków klimatycznych.

Ubezpieczenia szkolne

Prace w zakresie gromadzenia i analizy statystyk z rynku tzw. ubezpieczeń szkolnych.
Uruchomiona kampania medialna popularyzująca ubezpieczenia szkolne (film edukacyjny skierowany do rodziców dzieci szkolnych, teksty skierowane do rodziców starszych dzieci szkolnych na blogu Juniorowo.pl).
Opracowywany kodeks dobrych praktyk dla ubezpieczeń NNW dzieci i młodzieży szkolnej.

Zarządzanie informacją

RODO

PIU zaangażowana była w prace legislacyjne nad dostosowaniem ustaw ubezpieczeniowych do przepisów ogólnego rozporządzenia o ochronie danych tzw. RODO1, które weszło w życie 25.05.2016 r. i ma zastosowanie od 25.05.2018 r. Przepisy RODO zostały częściowo implementowane w ustawie z dnia 10.05.2018 r. o ochronie danych osobowych, jednak w celu zapewnienia dalszej zgodności przepisów krajowych z przepisami europejskimi, zmian prawnych wymagały również inne ustawy, których przepisy odwoływały się w swej treści do uchylonej ustawy z dnia 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych. Dlatego też PIU aktywnie wspierała decydentów i służyła wsparciem merytorycznym, które zaowocowało nowelizacją prawa ubezpieczeniowego. Podpisana przez prezydenta RP ustawa z dnia 21.02.2019 r.2 wprowadza zmiany do ok. 170 ustaw, w tym ustaw bezpośrednio regulujących działalność zakładów ubezpieczeń: ustawy z dnia 11.09.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej i ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Nowy porządek prawny dostosowujący krajowe przepisy do RODO obowiązuje od 4 maja 2019 r.
PIU aktywnie uczestniczyła w konsultacjach publicznych oraz pracach parlamentarnych. Dzięki wsparciu merytorycznemu przedstawicieli rynku ubezpieczeniowego, Izbie udało się zwrócić uwagę parlamentarzystów na niezbędność przetwarzania przez ubezpieczycieli danych klientów o stanie zdrowia. PIU przedstawiła również analizy prawne oraz ekonomiczne potwierdzające, że przetwarzanie przez zakłady ubezpieczeń danych dotyczących zdrowia jest kluczowe dla wielu rodzajów ubezpieczeń, w tym ubezpieczeń na życie, ubezpieczeń wypadkowych i chorobowych, ubezpieczeń zdrowotnych czy turystycznych.
Zakres zmian do ustawy jest efektem wspólnych prac Izby i przedstawicieli członków zaangażowanych w prace m.in. grupy ekspertów ds. wdrożenia RODO, komisji prawno-legislacyjnej, komisji ubezpieczeń na życie, komisji ds. przeciwdziałania przestępczości ubezpieczeniowej oraz komisji zarządzania informacją.

Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej

W ustawie wprowadzono istotne dla ubezpieczycieli zmiany takie jak: przyznanie zakładowi ubezpieczeń prawa do przetwarzania danych osobowych, w tym danych osobowych objętych obowiązkiem zachowania tajemnicy ubezpieczeniowej, w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa na szkodę zakładu ubezpieczeń w celu i zakresie niezbędnym do zapobiegania temu przestępstwu (nowy art. 35a), zwolnienie zakładów ubezpieczeń z obowiązku zapewnienia osobie, której dane dotyczą, dostępu do danych i informacji, o którym mowa w art. 15 RODO, w zakresie w jakim jest to niezbędne dla prawidłowej realizacji zadań dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz zapobiegania przestępstwom (nowy art. 35b), zmiana obowiązku zbierania pisemnych zgód na obowiązek zbierania wyraźnych zgód (zmiana w art. 38 ust. 6 i ust. 8 oraz art. 39 ust. 1), przyznanie zakładowi ubezpieczeń prawa do przetwarzania danych dotyczących zdrowia, ubezpieczonych lub uprawnionych z umowy ubezpieczenia, zawarte w umowach ubezpieczenia lub oświadczeniach składanych przed zawarciem umowy ubezpieczenia, odpowiednio w celu oceny ryzyka ubezpieczeniowego lub wykonania umowy ubezpieczenia, w zakresie niezbędnym z uwagi na cel i rodzaj ubezpieczenia (nowe brzmienie art. 41 ust. 1) oraz przyznanie zakładowi ubezpieczeń uprawnienia do podejmowania decyzji w indywidualnych przypadkach, opierając się wyłącznie o zautomatyzowane przetwarzanie, w tym profilowanie danych osobowych dotyczących ubezpieczonych w celu dokonania oceny ryzyka ubezpieczeniowego oraz w celu wykonania czynności ubezpieczeniowych, o których mowa w art. 4 ust. 9 pkt. 1 i 2 udur (nowy art. 41 ust. 1a), a także przyznanie osobie, której dane dotyczą, prawa do otrzymania wyjaśnień co do podstaw podjętej w sposób zautomatyzowany decyzji, w tym na podstawie profilowania, oraz prawa do zakwestionowania tej decyzji, wyrażenia własnego stanowiska i uzyskania interwencji ludzkiej (art. 41 ust. 1a). W obszarze zapewnienia prawa do profilowania w ustawie nowy art. 41 ust. 1b wprowadza zamknięty katalog kategorii danych zwykłych i wrażliwych, na podstawie których będzie możliwe podejmowanie decyzji w oparciu o automatyczne przetwarzanie, w tym profilowanie.

Proces digitalizacji sektora ubezpieczeń w Polsce

Kolejny temat prowadzony przez PIU w 2019 r. PIU w ramach aktywnego uczestnictwa w pracach grupy roboczej przy Ministerstwie Cyfryzacji ds. Internetu rzeczy (IoT) współtworzyła raport pt. „IoT w polskiej gospodarce”3. Raport stanowi zestaw rekomendacji dla rządu RP, dzięki którym IoT upowszechni się i rozwinie. Prace członków grupy koncentrowały się na analizie takich zagadnień jak: rozwiązania stymulujące rozwój firm, produktów i usług związanych z IoT, bariery prawne ograniczające rozwój IoT oraz kwestie wymagające standardów i regulacji dla harmonizacji tej części rynku. PIU zapowiedziała kontynuację prac w 2020 r., skupiając się na identyfikacji koniecznych zmian w przepisach prawa ubezpieczeniowego pod kątem możliwości użycia informacji z urządzeń IoT do czynności ubezpieczeniowych (od underwritingu po likwidację szkód) oraz wpływu informacji z tych urządzeń na produkty i procesy w zakładach ubezpieczeń.

Reasekuracja

Wykorzystanie pojemności reasekuracyjnej z rynków ulokowanych poza Unią Europejską i poza państwami, których systemy wypłacalności zostały uznane za równoważne

Dzięki wieloletnim staraniom Izby, w 2019 r. udało się uzyskać potwierdzenie możliwości współpracy z reasekuratorami z państwa trzecich, o ile spełnione będą wymogi rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/35 z 10 października 2014 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II).

Działania samoregulacyjne i standaryzacyjne

Działania samoregulacyjne

Jednym z zadań realizowanych przez Polską Izbę Ubezpieczeń jest działanie w kwestii dobrych praktyk w działalności ubezpieczeniowej. Best practices stanowiły przedmiot prac w ramach organów merytorycznych i były realizowane poprzez tryb konsultacyjny uwzględniający współpracę sektora ubezpieczeniowego z administracją publiczną (legislator i regulator) i organizacjami konsumenckimi w procesie tworzenia tych rozwiązań.
Najważniejsze działania samoregulacyjne w 2019 r. dotyczyły:

wzorów zaświadczeń o zdaniu egzaminu dla osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych, czynności dystrybucyjnych zakładu ubezpieczeń oraz czynności dystrybucyjnych zakładu reasekuracji;
prac koncepcyjnych nad kodeksem postępowania w zakresie ochrony danych osobowych w działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej;
rozpoczęte zostały prace nad opracowaniem nowych dobrych praktyk we współpracy z brokerami.

Działania standaryzacyjne

W 2019 r. PIU prowadziła prace nad następującymi projektami standaryzacyjnymi:

nowelizacja „Poradnika zasad kwalifikowania przyczyn rozwiązania umowy agencyjnej przez zakłady ubezpieczeń” – nowy poradnik został opracowany w celu m.in. zwiększenia efektywności bazy agentów prowadzonej przez PIU;
projekt „Standardów w zakresie obowiązkowych szkoleń zawodowych agentów ubezpieczeniowych i osób wykonujących czynności agencyjne u agentów ubezpieczeniowych” – przekazany do konsultacji z UKNF;
rekomendacja „Minimalne wymogi informacyjne” – rekomendacja PIU z 2011 roku została uzupełniona i uaktualniona. W szczególności wzięte pod uwagę zostały linie biznesu, które w ostatnich latach nabrały gospodarczego znaczenia: ubezpieczenia cybernetyczne, D&O oraz ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody w środowisku. Zdaniem Izby wprowadzenie nowych rekomendacji w życie będzie mieć pozytywny wpływ na działalność zakładów ubezpieczeń. Konsekwentne ich stosowanie może przyczynić się do upowszechnienia określonych standardów postępowania, a zatem pozytywnie wpłynąć na jakość i prawidłowość zawieranych umów oraz rentowność portfeli zakładów ubezpieczeń. Beneficjentami tych praktyk będą jednak przede wszystkim klienci zakładów ubezpieczeń, ponieważ rzetelna ocena ryzyka przed zawarciem umowy ubezpieczenia przekłada się na mniejszą ilość spraw spornych w razie zaistnienia wypadku ubezpieczeniowego. Ponadto wiedza klientów zakładów ubezpieczeń o kwestiach istotnych dla oceny ryzyka ubezpieczeniowego może wpłynąć na ich decyzje biznesowe, w szczególności szeroko pojęte bezpieczeństwo prowadzenia działalności gospodarczej, a to z kolei może mieć pozytywny wpływ na ubezpieczalność poszczególnych ryzyk;
rekomendacja „Wzory Porozumień Koasekuracyjnych”, dotycząca wzorów porozumień, które są istotne przy ubezpieczeniach klientów korporacyjnych, w przypadku których występują bardzo wysokie sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjne. Celem rekomendacji jest usprawnienie procesu zawierania umów koasekuracyjnych między zakładami ubezpieczeń. Stosowanie wspólnego wzoru porozumień pozwoli skrócić czas przygotowania umów koasekuracyjnych oraz pozwoli na standaryzację procesów likwidacji szkód, co będzie mieć pozytywny wpływ na obsługę klientów zakładów ubezpieczeń;
Bezpośrednia Likwidacja Szkód – w 2019 roku Centrum Rozliczeń będące komórką organizacyjną Izby stosownie do potrzeb rynku podejmowało działania zmierzające do rozwoju systemu BLS, prowadząc rozmowy z zakładami rozważającymi przystąpienie do systemu BLS. Struktura rynku BLS była stabilna, obejmując 8 zakładów ubezpieczeń – Stron Umowy, reprezentujących około 75% rynku OC komunikacyjnego, mierzonego składką przypisaną brutto. Centrum Rozliczeń wykonywało standardowe zadania związane ze wspomaganiem zakładów ubezpieczeń w realizacji Umowy, w tym polegające na sporządzaniu analiz statystycznych oraz wdrażaniu wypracowanych nowych procedur.

Działania inicjujące i wspierające prace legislacyjne i autoregulacyjne

Jedną z najbardziej efektywnych, praktykowanych przez Izbę, form wspierania prac legislacyjnych oraz inicjatyw w obszarze autoregulacji jest organizacja otwartych konferencji naukowych. W 2019 r. PIU zorganizowała lub była współorganizatorem czterech konferencji naukowych dotyczących najważniejszych aspektów funkcjonowania rynku ubezpieczeń, w tym:

XI Kongresu Bancassurance (wspólnie z ZBP),
konferencji naukowej pt. „Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń – interpretacja i wdrożenie ustawy” zorganizowanej przez PIU wspólnie z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego,
konferencji „Największe wyzwania cyberbezpieczeństwa stojące przed zakładami ubezpieczeń” zorganizowanej we współpracy z Katedrą Ubezpieczeń Społecznych Szkoły Głównej Handlowej,
konferencji „Zastosowanie Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) do opisu krzywdy na podstawie aktualnego orzecznictwa sądowego” zorganizowanej przez PIU.

Największym wydarzeniem konferencyjnym 2019 roku był VII Kongres Polskiej Izby Ubezpieczeń, który odbył się 8-9 maja 2019 r. w hotelu Sheraton w Sopocie. Kongres przyciągnął ponad 300 gości i w związku z otwarciem biura PIU w Brukseli oraz nadchodzącą nową kadencją Parlamentu Europejskiego i Rady miał bardziej, niż poprzednie edycje, międzynarodowy charakter. Hasło przewodnie kongresu brzmiało „Europa: innowacje, inspiracje, regulacje”. Obrady otworzyli: dr hab. Teresa Czerwińska, minister finansów, dr Józef Zych, sędzia Trybunału Stanu, dr hab. Jacek Jastrzębski, przewodniczący KNF oraz Jan Grzegorz Prądzyński, prezes zarządu PIU. Wykład wprowadzający do panelu pt. „Wyzwania regulacyjne w perspektywie nowej kadencji Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej” wygłosił Gabriel Bernardino, przewodniczący Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA). Tegoroczny kongres był także miejscem cyklicznego spotkania CEE Group (członków Insurance Europe z państw centralnej i wschodniej Europy), którego PIU była w 2019 roku gospodarzem.

Izba po raz kolejny zorganizowała również panel dyskusyjny w ramach Kongresu 590 w Rzeszowie. W 2019 r. panel był poświęcony nowej miejskiej mobilności, w trakcie którego zastanawiano się, czy i jak za rewolucją w miejskiej mobilności nadążają zmiany w przepisach. Trzeba bowiem określić miejsce UTO w całym drogowym ekosystemie. Najlepszym rozwiązaniem według uczestników był obowiązek jazdy po drogach rowerowych, ponieważ hulajnogi mogą rozwijać duże prędkości. Ideałem byłoby, gdyby każdy użytkownik elektrycznej hulajnogi miał ubezpieczenie OC w życiu prywatnym. W panelu wystąpili: J. Grzegorz Prądzyński, prezes PIU, Marcin Eckert, członek zarządu PZU, Michael Wodzicki, partner w McKinsey & Company oraz Radosław Kobryś z Komendy Głównej Policji.

W celu wspierania kadr ubezpieczycieli przy implementacji regulacji Izba organizuje seminaria, szkolenia i warsztaty dedykowane rozmaitym, technicznym aspektom prowadzenia działalności ubezpieczeniowej. W 2019 r. odbyło się około 20 bezpłatnych seminariów i szkoleń dla pracowników członków PIU w zakresie: oceny ryzyka w branży budowlanej; reasekuracji; zapobiegania, ujawniania oraz zwalczania przestępczości ubezpieczeniowej; audytu wewnętrznego, audytu projektów zwinnych oraz audytu robotyki; zmian w przepisach podatkowych; wpływu zmian regulacyjnych na rachunkowość i sprawozdawczość zakładów ubezpieczeń; odpowiedzialności za szkody w środowisku; odpowiedzialności członków władz spółek.

Izba kontynuowała cykl warsztatów nt. ubezpieczeń ochrony prawnej, które odbyły się w Krakowie i Szczecinie. Podczas warsztatów wyjaśniano, na czym polega ubezpieczenie ochrony prawnej, do kogo jest adresowane i jak ważna jest rola radcy prawnego i adwokata w świadczeniu usług prawniczych. Wizyta w Szczecinie zakończyła, rozpoczęty w 2016 r., cykl warsztatów z tych ubezpieczeń. Na przestrzeni tych lat byliśmy w 8 miastach Polski i przeszkoliliśmy blisko 400 osób.

PIU kontynuowała także cykl warsztatów o przeciwdziałaniu przestępczości ubezpieczeniowej, które odbyły się w Poznaniu, Bydgoszczy, Łodzi, Wrocławiu, Białymstoku i Olsztynie. W warsztatach udział wzięło ponad 300 policjantów.

W sumie w 2019 r. Izba zorganizowała 24 wydarzenia konferencyjne, w których wzięło udział blisko 3000 osób.