5 listopada Rada Unii Europejskiej przyjęła rewizję dyrektywy Solvency II oraz dyrektywę IRRD. To niemalże rok po tym, jak zakończyły się polityczne dyskusje i negocjacje w ramach trilogów. Przez ten czas służby Komisji Europejskiej i Rady pracowały nad technicznymi aspektami dokumentów, w tym także tłumaczeń na wszystkie języki urzędowe. Solvency II to główny akt prawny UE w dziedzinie ubezpieczeń, z kolei IRRD wprowadzi nowe zasady dotyczące restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ubezpieczycieli. Dyrektywy zostaną najprawdopodobniej opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE jeszcze w listopadzie i wejdą w życie 20 dni po ich publikacji. Nowe przepisy zaczną obowiązywać dwa lata po wejściu w życie. Przed nami jednak wiele pracy.

O pracach legislacyjnych dotyczących obu aktów pisaliśmy wcześniej na blogu PIU: Porozumienie w sprawie rewizji dyrektywy Wypłacalność II, Resolution w ubezpieczeniach coraz bliżej – PE przyjął IRRD, Zmienione Solvency II oraz IRRD o krok bliżej.

Konsultacje i harmonogram wdrażania – EIOPA już rozpoczęła konsultacje w sprawie aktów wykonawczych Solvency II

1 października 2024 roku EIOPA rozpoczęła konsultacje dotyczące regulacyjnych standardów technicznych (RTS) oraz wykonawczych standardów technicznych (ITS) w ramach przeglądu ram regulacyjnych Solvency II. Konsultacje obejmują pięć kluczowych tematów, z których cztery dotyczą RTS, a jeden ITS, skupiających się na istotnych aspektach nadzoru i zarządzania ryzykiem w sektorze ubezpieczeń.

Wśród tematów znajduje się zarządzanie ryzykiem płynności, gdzie projekt RTS precyzuje kryteria dla firm ubezpieczeniowych dotyczące średnio- i długoterminowych analiz w planach zarządzania ryzykiem płynności oraz częstotliwości ich aktualizacji. Kolejnym zagadnieniem są wyjątkowe wstrząsy w sektorze, dla których projekt RTS określa kryteria identyfikacji. Umożliwiają one organom nadzoru podejmowanie działań w przypadku zagrożenia, jak np. ograniczenie wypłat dywidend przez wrażliwych na ryzyko ubezpieczycieli. W ramach RTS identyfikowane są również czynniki kluczowe dla efektywnego nadzoru nad grupami ubezpieczeniowymi. Z kolei projekt ITS dotyczy uproszczenia wyceny zobowiązań z tytułu ubezpieczeń na życie dla mniejszych i mniej złożonych zakładów. Dodatkowo, nowe zasady wprowadzane przez RTS mają na celu wzmocnienie nadzoru nad działalnością transgraniczną, poprawiając współpracę i wymianę informacji między organami nadzoru.

Na projekty RTS i ITS dla IRRD będziemy musieli jeszcze poczekać

Wdrażanie IRRD obejmuje trzy fazy konsultacji z branżą ubezpieczeniową, podczas których EIOPA będzie opracowywać szczegółowe standardy techniczne i wytyczne. Pierwsza faza zakończy się w II kwartale 2026 roku, druga w IV kwartale 2026 roku, a trzecia potrwa do II kwartału 2027 roku. Choć wdrożenie dyrektywy planowane jest na IV kwartał 2026 roku, branża proponuje okres przejściowy do 2028 roku, by umożliwić jej pełne dostosowanie do nowych przepisów.

EIOPA w pierwszej kolejności skupi się na przygotowaniu regulacyjnych standardów technicznych (RTS) w kilku kluczowych obszarach. Do najważniejszych zadań należy określenie metody ustalania udziału w rynku oraz kryteriów ryzyka prewencyjnego planu naprawczego. Ponadto, EIOPA zajmie się określeniem wymagań dotyczących zawartości prewencyjnych planów naprawy, planów restrukturyzacji oraz uporządkowanej likwidacji, a także grupowych planów restrukturyzacyjnych. Istotne będzie również opracowanie zasad operacyjnego funkcjonowania kolegiów ds. restrukturyzacji. Równocześnie EIOPA podejmie prace nad regulacjami wykonawczymi (ITS), które będą obejmować specyficzne procedury oraz zestaw minimalnych standardowych formularzy i szablonów do przekazywania informacji do krajowych organów nadzoru (NRA – National Resultion Authorities).

Główne założenia Solvency II i IRRD

Modyfikacje w Solvency II podkreślają rolę sektora ubezpieczeń i reasekuracji jako kluczowego źródła długoterminowego finansowania prywatnego dla europejskich przedsiębiorstw. Zwiększenie stabilności sektora ma również umożliwić skuteczniejsze wsparcie zielonej i cyfrowej transformacji gospodarki UE oraz wzmocnienie unii rynków kapitałowych.

Dyrektywa IRRD ma w założeniu wzmocnić sektor ubezpieczeń i zwiększyć jego odporność i zdolność do ochrony interesów ubezpieczonych. Wprowadza mechanizmy, które mają pomóc ubezpieczycielom oraz odpowiednim organom w zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi i wczesnym reagowaniu na poważne trudności finansowe. Ma to chronić ubezpieczonych oraz ograniczyć negatywny wpływ na gospodarkę i system finansowy, eliminując przy tym ryzyko obciążeń dla podatników.

Kluczowe obszary regulacyjne Solvency II

Nowelizacja ram regulacyjnych Solvency II obejmuje kilka kluczowych obszarów, które mają na celu dostosowanie nadzoru i zarządzania ryzykiem w sektorze ubezpieczeń. W zakresie długoterminowych gwarancji (LTG) wprowadzone zostaną zmiany dotyczące marginesu ryzyka, ekstrapolacji oraz korekty zmienności, a także zarządzania ryzykiem stopy procentowej i długoterminowego kapitału. Nadzór transgraniczny zostanie wzmocniony poprzez przyznanie EIOPA większych uprawnień oraz określenie ról krajów przyjmujących. Zasada proporcjonalności zostanie zwiększona, wprowadzając nowe kategorie zakładów o niskim profilu ryzyka. W kontekście ESG (środowiskowych, społecznych i dotyczących ładu korporacyjnego) planowane są zmiany w analizie ryzyka, a także w zakresie raportowania, które przewidują m.in. wyliczenie wymogu kapitałowego (SCR) przy użyciu standardowej metody co dwa lata oraz podział raportu SFCR na dwa oddzielne dokumenty. Dodatkowo, nowelizacja uwzględni nadzór makroostrożnościowy, z naciskiem na ryzyko płynności oraz minimalny grupowy SCR w kontekście nadzoru grupowego. Te zmiany mają na celu poprawę stabilności i efektywności systemu ubezpieczeń w Unii Europejskiej.

IRRD

W Dyrektywie IRRD kluczowym zagadnieniem jest minimalny zakres pokrycia rynku, który zakłada, że plany naprawcze powinny obejmować co najmniej 60% rynku, a plany restrukturyzacyjne – 40%. W przypadku grup kapitałowych rozważane jest ograniczenie uwzględniania w planach grupowych tylko kluczowych spółek zależnych, co ma na celu zmniejszenie obciążeń regulacyjnych dla mniejszych jednostek. Kolejnym ważnym elementem jest ujednolicenie definicji kluczowych pojęć, co ma zapobiec rozbieżnościom w interpretacji przepisów w różnych państwach członkowskich. Wymagania planistyczne dla spółek zależnych przewidują możliwość żądania opracowania własnych planów restrukturyzacyjnych, co ma zapewnić odpowiednią jakość i efektywność działań. Dodatkowo, zagadnienie finansowania restrukturyzacji koncentruje się na proporcjonalnym alokowaniu funduszy, gdzie pierwsze straty ponosiliby akcjonariusze, a fundusze restrukturyzacyjne byłyby używane tylko w wyjątkowych sytuacjach. Konsultacje obejmują także metodykę obliczania minimalnego pokrycia rynkowego oraz zasady dotyczące oddziałów działających poza UE, co jest kluczowe dla spójnego zarządzania ryzykiem.

IRRD a TUWy

Dyrektywa IRRD, choć ma na celu harmonizację rynku ubezpieczeniowego w Unii Europejskiej, wydaje się nie być w pełni dostosowana do specyfiki Towarzystw Ubezpieczeń Wzajemnych, co zostało podkreślone w postulatach PIU. Towarzystwa te operują na zasadzie wzajemności i mają unikalne cechy, które mogą nie być uwzględnione w ogólnych regulacjach przewidzianych przez IRRD. W rezultacie, nowe wymagania mogą stanowić znaczące wyzwanie nie tylko dla polskiego rynku ubezpieczeń, ale również dla innych krajów członkowskich, w których działają podobne instytucje. Niezbędne jest zatem wprowadzenie rozwiązań, które będą odpowiednie dla specyfiki działania Towarzystw Ubezpieczeń Wzajemnych, aby mogły one skutecznie funkcjonować w zmieniającym się otoczeniu regulacyjnym.

Bardzo umiarkowany optymizm

Przyjęcie IRRD oraz nowych regulacji Solvency II to na pewno istotny krok w kierunku harmonizacji i stabilizacji rynku ubezpieczeniowego w UE. Nowe przepisy mają na celu zwiększenie odporności sektora na kryzysy oraz lepszą ochronę interesów ubezpieczonych.  Jednak przed branżą ubezpieczeniową stoi wyzwanie dostosowania się do tych zmian, co może okazać się trudne w praktyce. O ile rynek jest zadowolony z kierunków zmian w dyrektywie Solvency II, które wprowadzą bardziej elastyczne i adekwatne rozwiązania, to jednocześnie pojawiają się liczne wątpliwości dotyczące rozwiązań zawartych w IRRD. Wiele instytucji obawia się, że nowe regulacje mogą wprowadzić dodatkowe obciążenia administracyjne oraz zwiększyć koszty operacyjne, co szczególnie wpłynie na mniejsze zakłady ubezpieczeniowe i Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych.