Ochrona należności na 150 mld zł

Zgodnie z danymi zebranymi przez PIU, w 2017 r. ubezpieczyciele chronili należności (suma ubezpieczonych limitów) na kwotę 149,7 mld zł. Ochrona należności była o 2 proc. większa niż rok wcześniej i 7 proc. więcej niż w 2015 r.

Mniej ubezpieczonego eksportu

Suma ubezpieczonych obrotów wyniosła w 2017 r. 488,1 mld zł, w tym obrotów krajowych 377,8 mld zł i obrotów związanych z eksportem 110,3 mld. Wysoką dynamiką w porównaniu do lat ubiegłych charakteryzuje się kwota ubezpieczonych obrotów krajowych. W stosunku do 2016 r. wynosi ona 106 proc., a w stosunku do 2015 r. – 115 proc. Inaczej przedstawia się dynamika obrotów eksportowych. W 2017 r. kształtowała się ona na takim samym poziomie jak w roku 2015, a w stosunku do roku 2016 dynamika wyniosła zaledwie 96 proc. Spadek ten wynika przede wszystkim z ograniczenia popytu przedsiębiorstw na ubezpieczenie należności eksportowych.

Ochrona należności kluczowa dla gospodarki

Ubezpieczenia należności są jednym z najważniejszych instrumentów prowadzenia bezpiecznego biznesu. Według GUS, w roku 2016 przedsiębiorstwa udzieliły sobie kredytu kupieckiego na łączną kwotę 384 mld zł. Z ogólnej kwoty tych należności ubezpieczonych zostało 38%. Z tego wynika, że ubezpieczyciele są drugim obok banków filarem zabezpieczającym dopływ pieniądza do gospodarki. Łączna wartość krótkoterminowych kredytów bankowych wyniosła w 2016 r. 157 mld zł (dane GUS, „Bilansowe wyniki finansowe podmiotów gospodarczych w 2016 r.”), podczas gdy krajowa ekspozycja ubezpieczeń należności wyniosła w tym samym okresie ponad 95 mld zł.

Więcej wypłaconych odszkodowań

Istotnym problemem, na który odpowiada ochrona należności, są narastające zatory płatnicze oraz pogarszająca się sytuacja finansowa i konkurencyjna części przedsiębiorstw ze względu na wzrost kosztów produkcji i świadczenia usług. Według szacunków PIU, zakłady ubezpieczeń wypłaciły w roku 2017 odszkodowania o wartości 407 mln zł. Jest to o 28 proc. więcej niż 2016 r. i aż o 74 proc. więcej niż w 2015 r. Dalsze utrzymywanie się wysokiej dynamiki szkodowości może zmusić zakłady ubezpieczeń do zweryfikowania polityki zarządzania ryzykiem i zwiększenia ochrony należności.

Paweł Szczepankowski, dyrektor generalny Atradius w Polsce, przewodniczący Podkomisji ubezpieczeń należności w PIU, wyjaśnia, czym jest ochrona należności. Czytaj także na blogu PIU.

W 2017 r. polscy ubezpieczyciele wypłacili poszkodowanym i klientom 39,8 mld zł odszkodowań i świadczeń. #Dziękiubezpieczeniom poszkodowani otrzymali o 8,6 proc. więcej niż rok wcześniej.

Najważniejsze dane o rynku ubezpieczeń 2017 r.

• 67,5 mld zł aktywów ubezpieczycieli to środki wspierające gospodarkę i finanse publiczne m.in. poprzez krajowe obligacje skarbowe oraz inne papiery o stałej kwocie dochodu
• 16,6 mld zł aktywów ubezpieczycieli to środki zainwestowane długoterminowo w akcje i inne papiery o zmiennej kwocie dochodu
• 1,7 mld zł wypłat ze szkód spowodowanych żywiołami. To o 380 mln zł więcej niż rok wcześniej, głównie dzięki pomocy ubezpieczycieli dla ofiar nawałnic z III kw. 2017 r.
• 1,2 mld zł podatku dochodowego do budżetu państwa

Rynek komunikacyjny

Najważniejsze liczby:

• Z OC komunikacyjnego wypłacono 8,6 mld zł, czyli o 7,2 proc. więcej niż rok wcześniej
• Z autocasco wypłacono 4,5 mld zł, o 7,3 proc. więcej, niż rok wcześniej

– Dynamika wypłat odszkodowań nieco wyhamowała, aczkolwiek nadal widać wyraźnie, że do poszkodowanych w wypadkach drogowych i ich rodzin trafia coraz więcej pieniędzy. Mimo tego, od początku 2017 r. rynek OC pozostaje rentowny i udaje się zachować na nim równowagę – mówi J. Grzegorz Prądzyński, prezes zarządu Polskiej Izby Ubezpieczeń.

Rynek majątkowy (Dział II bez ubezpieczeń komunikacyjnych)

Najważniejsze liczby:

• Wzrost odszkodowań za skutki żywiołów aż o 29 proc., do 1,7 mld zł. To przede wszystkim efekt wypłat odszkodowań dla ofiar żywiołów z drugiej połowy 2017 r.

– Zgodnie z danymi PIU, w Polsce ubezpieczonych jest około 60 proc. mieszkań i domów. Dzięki raportowi „Jak ubezpieczenia zmieniają Polskę i Polaków” wiemy także, że w Polsce ubezpiecza się mienie firm na kwotę 1,8 bln zł, co stanowi ok. 60 proc. całego ich majątku. Dużą część skutków żywiołów można więc naprawić dzięki ochronie ubezpieczeniowej – wyjaśnia Andrzej Maciążek, wiceprezes zarządu PIU.

Rynek życiowy

Najważniejsze liczby:

• Wartość świadczeń z tytułu ubezpieczeń na życie wyniosła niecałe 20,4 mld zł (wzrost o 11,3 proc.)
• Wartość składki z tytułu ubezpieczeń na życie wyniosła ponad 24,6 mld zł (wzrost o 3 proc.)

– Zarówno wzrost składki jak i wzrost świadczeń dotyczy przede wszystkim ubezpieczeń o charakterze oszczędnościowym i inwestycyjnym – mówi J. Grzegorz Prądzyński.

Wyniki finansowe ubezpieczycieli

Zysk netto ubezpieczycieli życiowych w 2017 r. wyniósł 2,3 mld zł (wzrost o 5,7 proc.). Ubezpieczyciele majątkowi zakończyli 2017 r. z zyskiem netto 3,4 mld zł (z czego ponad 40 proc. stanowi dywidenda z PZU Życie SA do PZU SA, ujęta już w zeszłorocznym zysku netto ubezpieczycieli życiowych) Należny od polskich ubezpieczycieli podatek dochodowy za 2017 r. wyniósł 1,2 mld zł, a podatek od aktywów – ok. 600 mln zł.

Tabela z wynikami

W przestępczości ubezpieczeniowej pojawiły się nowe tendencje. Coraz wyższa wykrywalność sprawia, że przestępcy również szukają nowych sposobów działania. Z analizy metod ich działania wynika, że coraz częściej wykorzystują oni ubezpieczenia na życie. W Dziale I pojawiają się też nowe wyzwania związane z cyberbezpieczeństwem. W Dziale II zakłady ubezpieczeń zauważają renesans pewnych pozornie zapomnianych metod wyłudzeń w komunikacji. Ogółem spada liczba czynów niedozwolonych, ale systematycznie od kilku lat rośnie ich wartość. Prezentujemy najnowszą analizę danych dotyczących przestępstw ujawnionych w 2016 r.

Przestępstwa ubezpieczeniowe w Dziale I

W dziale I pracownicy zakładów ubezpieczeń odnotowali 12 proc. spadek czynów zabronionych (z 836 do 738), wartość ujawnionych czynów wzrosła zaś o 21 proc. z 11 343 955 PLN. Chodzi tu zarówno o przypadki sklasyfikowane jako usiłowania, jak i rzeczywiste wyłudzenia, zarówno zidentyfikowane w toku postępowań wewnętrznych, jak i zgłoszone do organów ścigania.

W 2016 roku w Dziale I zakłady ubezpieczeń wypłaciły łącznie w formie świadczeń kwotę 18,3 mld zł. Ujawnione nieprawidłowości stanowią około 0,2% sumy wypłat. Przeciętna wartość wyłudzenia w ubezpieczeniach na życie przekracza 18 tys. PLN.

Od lat najpopularniejszym i najbardziej dotkliwym pod względem wartościowym przestępstwem jest wyłudzenie świadczenia za zgon osoby ubezpieczonej. W roku 2016 udział tej metody osiągnął rekordową wartość 80%. W 2016 roku często wykrywano także przypadki związane z leczeniem szpitalnym, operacjami inwalidztwem i uszczerbkiem na skutek NW.

Metody działania sprawców

Odnotowano wysoką popularność metody wyłudzeń, polegającej na podawaniu nieprawdziwych okoliczności zaistnienia urazów. Szczególnie dotyczy to osób uprawiających sport. Nieuczciwi klienci – wyczynowi sportowcy, podają inne niż faktyczne okoliczności, aby uniknąć odmowy wypłaty świadczenia z uwagi na zaliczenie uprawianej przez nich dyscypliny sportu do wyłączeń odpowiedzialności.

Warto też zaznaczyć, że w 2016 odnotowano rekordowe wartości nadużyć poza obszarem bezpośredniej wypłaty świadczeń. Od kilku lat w tym obszarze odnotowywane są wysokie wartości, jednak jak dotąd nie przekraczały one 10 mln PLN – w 2016 r. wyniosły aż 19 mln.

Nowe wyzwania

W Dziale I przed zakładami ubezpieczeń stoją nowe wyzwania związane ze zmianami pokoleniowymi oraz cyberbezpieczeństwem. Odmienne wymagania przyszłych klientów z generacji Y i Z zapowiadają rewolucję na rynku ubezpieczeń na życie. Pojawią się problemy od dawna znane w sektorze bankowym, m.in. przejmowanie tożsamości ubezpieczonych w celu przywłaszczenia należnych im świadczeń. Nowe elektroniczne kanały kontaktu z klientem rodzą wiele zagrożeń związanych z jego prawidłową identyfikacją.

Przestępstwa ubezpieczeniowe w Dziale II

W dziale II liczba czynów przestępczych spadła o 28 proc, natomiast kwota przestępstw wzrosła o 18%. W 2016 roku pracownicy zakładów ubezpieczeń Działu II odnotowali 9 515 czynów przestępczych na łączną kwotę 211,9 mln zł. Średnia wartość przestępstwa wyniosła około 22 tys. PLN. Łączna wartość przypadków stanowi 1,15% wartości wypłacanych odszkodowań i świadczeń.

Metody działania sprawców

W roku 2016 wykryto ok. 1800 prób wyłudzenia świadczeń za szkody osobowe na kwotę blisko 24 mln PLN. Podobnie jak w roku 2015 uczestnicy badania od kilku lat raportują lawinowy wzrost wartości szkód osobowych. Dotyczy to zarówno powiększania deklarowanego zakresu uszkodzeń ciała w przypadku urazów, symulowania stanów psychicznych wynikających z rzekomo doznanego szoku pourazowego oraz powiększania liczby poszkodowanych w wypadku poprzez składanie fałszywych deklaracji. Na szczęście tego typu praktyki sprawców charakteryzują się znikomą skutecznością.

Zakłady ubezpieczeń zauważają także renesans pewnych pozornie zapomnianych metod wyłudzeń w komunikacji. Ostatnio odżywa metoda polegająca na celowym spowodowaniu szkody. Jej częstą odmianą, stosowaną przez wyspecjalizowanych sprawców, są szkody na rondach i rozbudowanych skrzyżowaniach dużych miast. Sprawcy wykorzystują błędy i dekoncentrację innych kierowców i celowo doprowadzają do kolizji w taki sposób, że są stroną poszkodowaną. Następnie samochody – generatory szkód – są prowizorycznie naprawiane i ponownie wykorzystywane. Dzięki metodom analizy danych zakłady łatwo radzą sobie z wykrywaniem tego procederu.

Nowe wyzwania

Zakłady ubezpieczeń w najbliższym czasie muszą przygotować się m.in. do technicznej rewolucji dystrybucji i obsługi procesu ubezpieczenia. Niezwykle szybki rozwój urządzeń mobilnych oraz rozwiązań fintech/insurtech stawia zupełnie odmienne wymagania. Zagrożenia ze strony cyberprzestępczości i socjotechniki znane z branży bankowej generują przed systemami i zespołami antyfraudowymi całkowicie nowe, niespotykane dotąd wyzwania.

Istotnym wyzwaniem jest również przestępczość transgraniczna. Zakłady powinny przygotować się w zakresie identyfikacji dokumentów i tożsamości potencjalnych klientów – nierezydentów.

Szczegółowe informacje dostępne są w Analizie danych przestępstw ujawnionych w 2016 r. w związku z działalnością zakładów ubezpieczeń – członków Polskiej Izby Ubezpieczeń. >>>

Po trzech kwartałach 2016 roku, liczba osób posiadających prywatne ubezpieczenie zdrowotne, zwiększyła się rok do roku o 28 proc. i osiągnęła liczbę 1,76 mln. Składka przypisana brutto wyniosła 399,1 mln zł – wynika z danych Polskiej Izby Ubezpieczeń.

Najczęściej posiadanymi ubezpieczeniami (ponad 1,4 mln) są polisy grupowe, zazwyczaj kupowane przez pracodawców lub przez samych pracowników. – Dodatkowe ubezpieczenia zdrowotne są w Polsce najczęściej elementem świadczeń socjalnych. Rosnące kolejki do specjalistów i niepewność związana z trwającymi zmianami w ochronie zdrowia, powodują większe zainteresowanie klientów prywatnymi ubezpieczeniami w coraz szerszym zakresie   – mówi Dorota M. Fal,  doradca zarządu PIU ds. ubezpieczeń zdrowotnych. – Do PIU, poprzez serwis www.polisynazdrowie.pl, coraz częściej wpływają pytania od potencjalnych klientów o ubezpieczenia zdrowotne, zawierające świadczenia szpitalne. Rośnie też zainteresowanie polisami lekowymi, które uniezależniają nasze wydatki na leki od zmian związanych z ich refundacją – dodaje.

Rynek ubezpieczeń zdrowotnych po III kw. 2016 r.