wu2025.2.1

Propozycja nowej definicji umowy ubezpieczenia w Kodeksie cywilnym

Michał Romanowski

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2025.2.1

Abstrakt

W artykule opublikowanym na łamach „Wiadomości Ubezpieczeniowych” pt. Umowa ubezpieczenia w Kodeksie cywilnym jest fasadą umowy nazwanej1 postawiłem tezę, stosownie do której występuje potrzeba zmiany definicji umowy ubezpieczenia w Kodeksie cywilnym, aby prywatne prawo ubezpieczeń odzyskało należną mu rangę w dziedzinie prawa ubezpieczeniowego oraz odzwierciedlało naturę ubezpieczenia w praktyce obrotu. De lege lata konkurują ze sobą w prawie cywilnym i publicznym dwie definicje umowy ubezpieczenia. Konkurencja ta, zapewne nieuświadomiona przez ustawodawcę, doprowadziła do marginalizacji definicji umowy ubezpieczenia zawartej w Kodeksie cywilnym. Skutkiem jest zdominowanie metody prywatnoprawnej regulacji umowy ubezpieczenia i dokonywania wykładni stosunku ubezpieczeniowego w świetle podejścia publicznoprawnego. Prowadzi to do daleko idącej ingerencji Komisji Nadzoru Finansowego w modele biznesowe konstruowania i oferowania produktu ubezpieczeniowego, w tym za pomocą rekomendacji. Celem niniejszego artykułu jest zaproponowanie redakcji nowej definicji umowy ubezpieczenia w Kodeksie cywilnym i nowej siatki pojęć wraz z uzasadnieniem poszczególnych rozwiązań. Rozważania zawarte w niniejszym artykule stanowią propozycję przełożenia na rozwiązania legislacyjne wyników analizy teoretycznej z nawiązaniem do polskiej i międzynarodowej literatury przedmiotu przeprowadzonej w moim artykule opublikowanym w „Wiadomościach Ubezpieczeniowych” 2025, nr 1. Proponowane ujęcie umowy ubezpieczenia pozwala dostosować ją do natury i celu ubezpieczenia z punktu widzenia stron stosunku ubezpieczeniowego. Niniejszy artykuł stanowi drugi z cyklu trzech artykułów poświęconych nowemu ujęciu umowy ubezpieczenia w Kodeksie cywilnym, które powinny być czytane razem. Trzeci artykuł będzie poświęcony propozycji wprowadzenia nowego podziału ubezpieczeń na ubezpieczenie szkody majątkowej i ubezpieczenie szkody niemajątkowej wraz z proponowaną siatką podstawowych pojęć.

Słowa kluczowe

umowa ubezpieczenia, ubezpieczyciel, ubezpieczający, zdarzenie ubezpieczeniowe, składka ubezpieczeniowa, premia ubezpieczeniowa.

Pełna treść artykułu

PDF

 

Bibliografia

Basedow J., Birds J., Clarke M., Cousy H., Heiss H., Principles of European Insurance Contract Law (PEICL), 2nd Expanded Edition, De Gruyter, Köln 2015.

https://www.riigiteataja.ee/akt/131122024048%20[dostęp: 15.07.2025].

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego działająca przy Ministrze Sprawiedliwości, Księga Pierwsza Kodeksu cywilnego. Projekt z uzasadnieniem, CH Beck, Warszawa 2009.

Romanowski M., Umowa ubezpieczenia w Kodeksie cywilnym fasadą umowy nazwanej, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2025, nr 1 i cyt. tam literatura.

Romanowski M., Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego, CH Beck, Warszawa 2004.

Rott-Pietrzyk E., Klauzula rozsądku w prawie prywatnym, CH Beck, Warszawa 2010.

Wosiewicz A., Umowa ubezpieczenia, [w:] Ubezpieczenia w gospodarce rynkowej, Wosiewicz A. [red.], Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1997.