WU2018.3.3

Data dodania: 1 marca 2018

Bezskuteczność a nieważność niedozwolonych
postanowień umownych w umowach
ubezpieczenia

Aleksandra Wojciechowska

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2018.3.3

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest ustalenie która z sankcji – bezskuteczność czy nieważność – umowy
zawartej przy użyciu ogólnych warunków ubezpieczenia, w przypadku wystąpienia w jej treści niedozwolonych postanowień umownych pozostających zarazem w sprzeczności z prawem lub zasadami
współżycia społecznego, lepiej zabezpiecza interesy ubezpieczającego, będącego jednocześnie konsumentem. Ze względu na masowy charakter umowy ubezpieczenia są w praktyce zawierane przy
użyciu wzorców umownych, które nie stanowią przedmiotu negocjacji między stronami, a ich treść
jest samodzielnie kształtowana przez ubezpieczyciela. W związku z tym powstała potrzeba zapewnienia ubezpieczającemu odpowiedniego poziomu ochrony, którego celem była eliminacja nadużywania
przez ubezpieczycieli ich silniejszej pozycji na rynku, przejawiającej się możliwością kształtowania
uprawnień i obowiązków stron na niekorzyść ubezpieczającego. Jednym z przejawów takich działań
było ukształtowanie regulacji dotyczących umowy ubezpieczenia w przeważającej części w formie
przepisów ius cogens. W takim przypadku to właśnie na gruncie umów ubezpieczenia istnieje duże
prawdopodobieństwo, że sformułowane przez ubezpieczyciela postanowienia wzorca umownego mogą
spełniać przesłanki z art. 3851
k.c. wskazujące na niedozwolony charakter klauzul, a jednocześnie pozostawać w sprzeczności z prawem lub zasadami współżycia społecznego.

 

Słowa kluczowe

niedozwolone postanowienia umowne, klauzule abuzywne, wzorzec umowny, ogólne
warunki ubezpieczenia, bezskuteczność, nieważność, umowa ubezpieczenia.

 

Pełna treść artykułu:

PDF

Bibliografia

Bednarek M., Wzorce umów, [w:] System prawa prywatnego. Tom 5. Prawo zobowiązań – część
ogólna, Łętowska E. [red.], CH Beck, Warszawa 2013.
Bukowska E., Art. 15, [w:] Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz,
Czublun P. [red.], CH Beck, Warszawa 2016.
Gorzko P., Glosa do uchwały SN z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10.
Gutowski M., Art. 58 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1–44911, Gutowski M. [red.],
CH Beck, Warszawa 2016.
Gutowski M., Bezskuteczność czynności prawnej, CH Beck, Warszawa 2017.
Gutowski M., Nieważność czynności prawnej, CH Beck, Warszawa 2017.
Kołodziej A., Charakterystyka cywilnoprawnej sankcji niedozwolonych postanowień w umowach
z konsumentami, „Rejent” 2008, nr 12.
Kondek M., Art. 807 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III b. Zobowiązania – część szczegółowa. Ustawa o terminach zapłaty, Osajda K. [red.], CH Beck, Warszawa 2018.
Kopaczyńska-Pieczniak K., Dobre obyczaje i zasady współżycia społecznego w prawie spółek
handlowych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2016, vol. 63, nr 2.
Krajewski M., Umowa ubezpieczenia a niedozwolone postanowienia umowne, „Wiadomości
Ubezpieczeniowe”, 2013, nr 1 (specjalny).
Krajewski M., Umowa ubezpieczenia. Art. 805–834 k.c. Komentarz, CH Beck, Warszawa 2016.
Lemkowski M., Materialna ochrona konsumenta, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”
2002, z. 3.
Łętowska E., Ochrona niektórych praw konsumentów. Komentarz, CH Beck, Warszawa 2001.
Machnikowski P., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Gniewek E., Machnikowski P. [red.], CH Beck,
Warszawa 2017.
Machnikowski P., Art. 58 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Gniewek E., Machnikowski P. [red.],
CH Beck, Warszawa 2017.
Mlostoń-Olszewska A., Możliwość orzekania o uznaniu za niedozwolone postanowień wzorca umowy
sprzecznych z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa – argumenty za i przeciw, [w:]
Prawo konsumenckie w praktyce, Czarnecka M., Skoczny T. [red.], CH Beck, Warszawa 2016.
Olejniczak A., Art. 3851
, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna,
Kidyba A. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2014.
Orlicki M., Umowa ubezpieczenia, [w:] Prawo umów handlowych, Stec M. [red.], CH Beck, Warszawa
2017.
Pisuliński J., Sankcja zamieszczenia w umowie niedozwolonego postanowienia w świetle dyrektywy
93/13/EWG i orzecznictwa TSUE, [w:] Życie umowy konsumenckiej po uznaniu jej postanowienia za nieuczciwe na tle orzecznictwa TSUE, Romanowski M. [red], CH Beck, Warszawa 2017.
Popiołek W., Art.3581
, [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz od art. 1–44910, Pietrzykowski K.
[red.], CH Beck, Warszawa 2018.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, CH Beck, Warszawa 2006.
Raport Rzecznika Ubezpieczeniowego Klauzule abuzywne w działalności ubezpieczeniowej, luty 2012.
Rejdak M., Definicja terminu „wzorzec umowy konsumenckiej”, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny
i Socjologiczny” 2005, z. 3.
Safjan M., Art. 58 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz od art. 1–44910, Pietrzykowski K.
[red.], CH Beck, Warszawa 2018.
Sikorski R., Ruchała P., Art. 3851
, [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1–44911, Gutowski
M. [red.], CH Beck, Warszawa 2016.
Sobolewski P., Art. 58 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, Osajda K. [red.],
CH Beck, Warszawa 2018.
Wałachowska M., Wzorce umowne po wejściu w życie nowej ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (zagadnienia wybrane), „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2016, nr 3.
Wieteska S., Nieuczciwe praktyki na rynku ubezpieczeniowym – klauzule abuzywne, „Annales.
Etyka w życiu gospodarczym” 2011, nr 2.
Żuławska C., Art. 58 k.c., [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania.
Tom I, Gudowski J. [red], CH Beck, Warszawa 2001.
Żurawik A., Dobre obyczaje a zwyczaje, zasady współżycia społecznego i dobra wiara: ujęcie teoretyczne, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2007, nr 7/4.