23 lutego Komisja Europejska zakończyła konsultacje publiczne dotyczące unijnego zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia. Przyjęcie przepisów dotyczących wzoru tego zaświadczenia było jednym z czterech kluczowych obszarów nowelizacji dyrektywy MID w 2021 roku.

Potrzeba harmonizacji wzorów krajowych

Zdaniem Komisji Europejskiej przepisy dotyczące zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia ułatwią uznanie przebiegu ubezpieczenia podczas zawierania nowej umowy i pozwolą na stwierdzenie autentyczności dotychczasowego przebiegu ubezpieczenia. Stąd treść i format zaświadczenia muszą być jednakowe we wszystkich państwach członkowskich.

Komisja podkreślała także w toku prac, że zakłady ubezpieczeń, które uwzględniają zaświadczenia do określenia wysokości składek ubezpieczenia komunikacyjnego, nie powinny dyskryminować ubezpieczonych ze względu na narodowość. Nie powinny też oceniać ubezpieczających wyłącznie na podstawie miejsca zamieszkania w poprzednim państwie członkowskim. Co więcej, zakłady ubezpieczeń powinny traktować zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia z innego państwa członkowskiego na równi z krajowym zaświadczeniem i stosować wobec klienta z innego państwa członkowskiego wszelkie zniżki, które byłyby dostępne dla klienta krajowego, w tym zniżki, które są wymagane przez ustawodawstwo krajowe państwa członkowskiego, takie jak te w ramach systemu bonus-malus.

Kto wydaje zaświadczenia w Polsce

Aktualnie, zgodnie z ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych podmiotem zobowiązanym do wydawania zaświadczeń o przebiegu ubezpieczenia jest Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Takie podejście wydaje się racjonalne, zważywszy na fakt, iż UFG prowadzi Ośrodek Informacji, do którego raportowane są wszystkie zawarte umowy OC i AC, a także zgłoszone szkody. Gdyby obowiązek wydawania tych zaświadczeń został przeniesiony na zakłady ubezpieczeń, posiadacz pojazdu musiały występować do każdego zakładu ubezpieczeń, w którym miał zawartą umowę ubezpieczenia OC ppm o wydanie takiego zaświadczenia.

Diabeł tkwi w szczegółach

Mimo poparcia rynku dla idei zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia OC ppm przygotowany  przez Komisję Europejską wzór tego zaświadczenia wymaga poprawy. Projekt nie precyzuje m.in., w jaki sposób należy identyfikować zarówno podmiot wydający zaświadczenie ani samego ubezpieczającego, a wykorzystywany np. powszechnie w Polsce PESEL nie ma odpowiednika w innych państwach członkowskich. Projekt Komisji nie przewiduje też informacji na temat rodzaju, czy kategorii pojazdu.

Problemy z wskazaniem wyznaczonego kierowcy

Projekt zawiera także odniesienie do wskazania w zaświadczeniu wyznaczonego kierowcy, mimo że nie wymagają tego przepisy dyrektywy MID. Kim jest wyznaczony kierowca? Zgodnie z wyjaśnieniami Komisji Europejskiej w przypadku, gdy ubezpieczający jest osobą prawną, pojazd jest w najmie długoterminowym, za wyznaczonego kierowcę uznaje się faktycznego posiadacza pojazdu.

Umieszczenie tych danych wydaje się nieuzasadnione i będzie się wiązało z koniecznością ich pozyskania i zabezpieczenia.

Co więcej, dane wyznaczonych kierowców mogą ulegać zmianie w trakcie trwania umowy. Uwzględnianie tego wymagałoby utrzymywania bazy lub listy klientów oraz nałożenia na właściciela pojazdu obowiązku każdorazowego aktualizowania danych kierowcy. Dodanie tej informacji wydaje się też pomijać pojazdy służbowe. Firmy mogą przecież upoważniać każdego z np. kilkuset pracowników do korzystania ze służbowego auta. Czy wówczas każda z tych osób, która choć przez jeden dzień korzystała z takiego pojazdu ma być wskazana w zaświadczeniu? W przypadku prezentowania nieaktualnych danych zakład ubezpieczeń musi liczyć się z ryzykiem reklamacji. Wydaje się także, że uwzględnianie danych dotyczących wyznaczonego kierowcy stoi w sprzeczności z celem regulacji, czyli ułatwienia ubezpieczającemu poszukiwania oferty ubezpieczenia OC ppm na kolejny okres.

Kwestia danych dotyczących roszczeń również wymaga doprecyzowania

Projekt Komisji trzeba doprecyzować także w zakresie informacji o roszczeniach. Po pierwsze, powinien uwzględniać datę zdarzenia. W przypadku ubezpieczeń OC ppm to istotne dla identyfikacji i analizy. Problematyczne wydaje się też odniesienie do „wskaźnika odpowiedzialności”. Zgodnie z wyjaśnieniami KE wskaźnik ten ma być informacją o tym, czy ubezpieczający ponosi pełną odpowiedzialność za szkodę powstałą w wypadku, o ile ubezpieczyciel dysponuje taką informacją. Nie jest jednak jasne czy ten mniejszy niż 100% wskaźnik wynika np. z przepisów krajowych, które określają np. „dzielenie odpowiedzialności” pomiędzy np. ciągnik i naczepę, czy też z przypisania poszkodowanemu przyczynienia.

Wreszcie, istotne jest skupienie się na całkowitej liczbie zdarzeń, a nie na liczbie roszczeń. Liczba roszczeń może być różna w zależności od interpretacji prawa krajowego i obsługi roszczeń przez różne zakłady ubezpieczeń. Dlatego bardziej adekwatnym wskaźnikiem jest liczba zdarzeń.

Stanowisko Polskiej Izby Ubezpieczeń

PIU od początku prac nad zmianami do MID wskazywała, że standaryzacja zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia jest dobrym rozwiązaniem. Wzór takiego zaświadczenia opracowany został w Izbie już w 2010 r. Miał ułatwić uzyskanie jednolitych i pełnych informacji niezbędnych do określenia zniżek z tytułu przebiegu ubezpieczenia. Również Insurance Europe opracowało wzór zaświadczenia do użytku transgranicznego. Braliśmy też udział w warsztatach Komisji Europejskiej przed rozpoczęciem konsultacji, podczas których przedstawiliśmy polskie zaświadczenie.

Podkreślamy, że zakres informacji, które mają zostać ujęte w zaświadczeniu, nie może być zbyt szeroki. Art. 16 MID określa informacje, jakie powinny być zawarte w tym wzorze i propozycja Komisji Europejskiej nie powinna go rozszerzać. Zaświadczenie będzie obligatoryjnym wzorem po 9 miesiącach od daty publikacji rozporządzenia Komisji.

Z punktu widzenia polskiego rynku ważne jest, by zaświadczenie zawierało tylko te dane dotyczące OC ppm, które zakłady ubezpieczeń już raportują do UFG na podstawie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Wprowadzenie ich szerszego zakresu wymagałoby kosztownych zmian w systemach IT.