Prace nad ustawą, rozwiązującą problemy finansowe osób, którym wyczerpały się sumy gwarancyjne, dobiegły końca. Projekt trafił do podpisu Prezydenta RP. Dzięki ustawie, osoby poszkodowane przed laty w wypadkach komunikacyjnych, otrzymają dodatkową pomoc.

Jak rosły sumy gwarancyjne w OC ppm?

W historii ubezpieczeń obowiązkowych OC sumy gwarancyjne kształtowały się różnie, w zależności od czasu obowiązywania kolejnych ustaw. W 1991 suma wynosiła 720 tys. zł, by do 2003 r. wzrosnąć do 600 tys. euro za jedno zdarzenie. Później, w okresie 2004 – 2005 było to 350 000 euro na każdego poszkodowanego. Dopiero od roku 2006 stopniowo zwiększano sumy gwarancyjne od 1,5 mln euro aż do dzisiejszych 5,21 mln euro na jedno zdarzenie. Osoby, które uległy wypadkowi wiele lat temu były więc w o wiele gorszej sytuacji, bo limit odpowiedzialności ubezpieczyciela był znacznie niższy. Prace nad zmianą tej sytuacji zapoczątkowało wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich. Wskazał on przypadek jednego z poszkodowanych, który jako dziecko uległ w 1992 roku ciężkiemu wypadkowi spowodowanemu przez nieubezpieczonego sprawcę. Doszło do wyczerpania sumy gwarancyjnej, po którym poszkodowany pozostał bez świadczeń ze strony zobowiązanego, w tym przypadku UFG. Podobnych przypadków jest około 300. W 20 proc. przypadków suma gwarancyjna już się wyczerpała a w pozostałych przypadkach wyczerpie się w ciągu najbliższych 10 lat. Przypadki te dotyczą w większości zdarzeń sprzed 2006 r.

Ochrona będzie pełniejsza

Pierwsze rozwiązanie, które w kontekście sum gwarancyjnych zwiększyło ochronę osób poszkodowanych, pojawiło się już w 2016 roku. Mam tu na myśli zamianę do ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, wprowadzoną z inicjatywy Rzecznika Finansowego. Art. 22a ustawy zakłada, że ubezpieczyciel musi poinformować poszkodowanych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia obowiązkowego OC, o wyczerpaniu się w 80% sumy gwarancyjnej. Mechanizm ten daje także prawo do wystąpienia do sądu powszechnego z powództwem o ukształtowanie stosunku prawnego ze względu na nadzwyczajną zmianę okoliczności (art. 357 k.c.), co umożliwia zachowanie świadczeń od zobowiązanego zakładu, pomimo wyczerpania się sumy gwarancyjnej. Mechanizm ten nie ma jednak zastosowania do spraw sprzed zmiany ustawy. Oznacza to, że poszkodowani, którym wyczerpała się suma gwarancyjna, a nie zdążyli w terminie zwrócić się do sądu z art. 357 k.c. pozostali, praktycznie z dnia na dzień, bez świadczeń. Wielu bez środków do życia.

Jak wypracowywano rozwiązanie?

Pierwotny projekt ustawy zakładał, że UFG zaspokoi „roszczenia o naprawienie szkody na osobie” z tytułu umów ubezpieczenia OC ppm i OC rolnika. Dyskusja nad projektem wykazała, że taka konstrukcja otwiera szeroki katalog roszczeń. Cel proponowanej regulacji był inny. Chodziło, przede wszystkim, o zabezpieczenie podstawowych potrzeb życiowych osób poszkodowanych. Skutecznym i bezpiecznym z punktu widzenia rynku ubezpieczeń oraz interesów osób płacących składki, było ograniczenie roszczeń do rent, zgodnie z art. 444 kodeksu cywilnego.

Wspólne stanowisko

Prace prowadzone nad projektem oprócz parlamentarzystów zaangażowały stronę społeczną: Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Finansowego, a także PIU, UFG oraz administrację państwową. Konsultacje, wyjaśnienia, opinie i oceny doprowadziły do wspólnego stanowiska i przedłożenia przez Podkomisję stałą ds. instytucji finansowych Sejmu RP kompleksowego rozwiązania. Ustawa o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej ustalonej na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2006 r. umożliwia poprawę warunków życiowych osobom, które pozostały bez środków do życia lub ich sytuacja istotnie się pogorszyła. Poszkodowani będą mogli wystąpić z roszczeniem o przyznanie renty z art. 444 k.c. Zapewnia ona zwrot kosztów wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, w tym kosztów leczenia a także kosztów przygotowania do innego zawodu. Ponadto umożliwia przyznanie renty z powodu zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość lub zwiększenia się potrzeb poszkodowanego np. związanych z zakupem sprzętu rehabilitacyjnego. Roszczenia będą rozpatrywane na nowo, a nie jako kontynuacja dotychczas wypłacanych świadczeń. Taki mechanizm jest obiektywny. Dodatkowym atutem nowego projektu jest rozszerzenie uprawnień na osoby, które zostały poszkodowane w okresie, kiedy sumy gwarancyjne wynosiły 350 tys. euro na jednego poszkodowanego, czyli o lata 2004 – 2005.

Zysk wszystkich stron

Poprawa sytuacji poszkodowanych będzie miała pozytywny wpływ na zmianę warunków życia osób w trudnej sytuacji materialnej. Ich stan zdrowia w wielu przypadkach nie pozwala na samodzielną egzystencję lub wymaga szczególnej opieki i ponoszenia dużych kosztów. Szczególne wyrazy uznania należą się Panu Tomaszowi Piesieckiemu. To on z wielkim zaangażowaniem i determinacją uczestniczył w pracach nad zmianami przepisów jako przedstawiciel strony społecznej i osób dla których ta regulacja ma ogromne znaczenie. Uchwalona ustawa stanowi dobry przykład porozumienia wszystkich uczestników polskiego rynku ubezpieczeń odpowiedzialnych za ochronę osób poszkodowanych.