26 lutego, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, Komisja Europejska ogłosiła pierwszy pakiet deregulacyjny w ramach dyrektyw Omnibus. Jego celem jest uproszczenie unijnych regulacji, zwiększenie konkurencyjności oraz odblokowanie dodatkowego potencjału inwestycyjnego.

Tym samym Komisja rozpoczęła realizację zapowiadanego jeszcze w ubiegłym roku planu ograniczenia obciążeń administracyjnych o co najmniej 25%, a w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) – nawet o 35% do końca tej kadencji. Komisja przewiduje, że przyjęcie i wdrożenie pakietu pozwoli przedsiębiorcom zaoszczędzić 6,3 mld euro rocznie oraz uruchomić dodatkowe inwestycje o wartości 50 mld euro. Jest to istotny krok w kierunku stworzenia bardziej przyjaznego środowiska dla biznesu w Unii Europejskiej, sprzyjającego wzrostowi firm, innowacjom i tworzeniu wysokiej jakości miejsc pracy.

W pierwszej kolejności zielone finanse

Pierwszy pakiet ogłoszonych propozycji w ramach dyrektywy Omnibus dotyczy zagadnień, które zdaniem wielu przedsiębiorców stanowią jeden z najbardziej problematycznych obszarów – zrównoważonego finansowania. Zaproponowane zmiany dotyczą sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego finansowania (Dyrektywa CSRD – Corporate Sustainability Reporting Directive), due diligence w zakresie zrównoważonego rozwoju (Dyrektywa CSDDD – Corporate Sustainability Due Diligence Directive) czy taksonomii UE.

Raportowanie niefinansowe (Dyrektywa CSRD)

Projekt zmian przewiduje istotne modyfikacje w zakresie obowiązków sprawozdawczych poprzez znaczące ograniczenie zakresu dyrektywy CSRD – nawet o 80% – koncentrując obowiązki sprawozdawcze na największych przedsiębiorstwach, które mają kluczowy wpływ na środowisko i społeczeństwo. Zaproponowano ograniczenie stosowania wyłącznie do dużych przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 1000 pracowników, które jednocześnie osiągają obrót powyżej 50 mln euro lub sumę bilansową przekraczającą 25 mln euro. Ponadto wprowadzono dwuletnie opóźnienie we wdrażaniu wymogów dla przedsiębiorstw objętych kolejnymi fazami wdrożenia. Projekt zakłada także usunięcie uprawnień Komisji Europejskiej do przyjmowania sektorowych standardów raportowania oraz rezygnację z możliwości wprowadzenia wymogu rozsądnej pewności (reasonable assurance). Dodatkowo planowana jest znacząca redukcja liczby wskaźników raportowania w ramach ESRS (European Sustainability Reporting Standards), co ma poprawić przejrzystość, spójność z innymi regulacjami oraz ograniczyć obciążenia administracyjne dla firm. Istotną zmianą dla sektora ubezpieczeniowego jest zrezygnowanie z opracowania standardów sektorowych. Prace na zlecenie Komisji Europejskiej prowadził dotychczas EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group). Rynek ubezpieczeniowy podnosił, że konieczne jest skupienie się na raportowaniu w oparciu o już wydane 12 ogólnych europejskich standardów sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. Ewentualne rozważenie standardów sektorowych powinno nastąpić dopiero po zebraniu doświadczeń z raportowania standardów ogólnych.

Wymogi w zakresie należytej staranności (Dyrektywa CSDDD)

Projekt zmian do dyrektywy CSDDD zakłada przesunięcie terminu transpozycji przepisów o rok – do 26 lipca 2027 r. – oraz opóźnienie pierwszej fazy stosowania wymogów należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju dla największych przedsiębiorstw do 26 lipca 2028 r. Ponadto usunięto klauzulę przeglądową dotyczącą włączenia sektora usług finansowych do zakresu CSDDD oraz ograniczono obowiązki w zakresie należytej staranności wyłącznie do partnerów biznesowych z pierwszego poziomu (Tier 1). Projekt przewiduje także wykreślenie przepisów dotyczących odpowiedzialności cywilnej na poziomie UE. Obowiązek opracowania planów transformacji zostanie zachowany, jednak uproszczony poprzez dostosowanie go do wymogów dyrektywy CSRD. Co ważne, propozycje przewidują także usunięcie przepisów dotyczących odpowiedzialności cywilnej na poziomie unijnym, co oznacza, że kwestia rekompensaty za naruszenia przepisów dyrektywy CSDDD pozostanie w gestii regulacji krajowych. Takie rozwiązanie ma na celu zwiększenie elastyczności państw członkowskich w zakresie egzekwowania odpowiedzialności, uwzględniając specyfikę ich systemów prawnych. Polska Izba Ubezpieczeń zabiegała dotychczas w szczególności o wyłączenie zakładów ubezpieczeń z dyrektywy CSDDD w zakresie dolnego łańcucha dostaw. Obecne wyłączenie nie powinno podlegać przeglądowi. Zakłady ubezpieczeń na stałe powinny zostać zwolnione z obowiązku badania swoich klientów pod względem zasad zrównoważonego rozwoju. Nawet naruszenie tych zasad przez klienta nie powinno skutkować odmową ubezpieczenia przedsiębiorcy. Szczególnie trudno wyobrazić sobie sankcję odmowy zawarcia umowy ubezpieczenia w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych (w tym komunikacyjnych) oraz ubezpieczeń emerytalnych i zdrowotnych pracowników przedsiębiorcy.

Taksonomia UE

Zaproponowane zmiany do taksonomii przewidują możliwość opcjonalnego raportowania zgodnie z unijną taksonomią dla przedsiębiorstw zatrudniających mniej niż 1000 pracowników i osiągających obrót poniżej 450 mln euro. Dodatkowo zaplanowano konsultacje dotyczące redukcji obciążeń administracyjnych, obejmujące m.in. uproszczenie szablonów raportowania poprzez ograniczenie liczby wymaganych danych o 70%, wprowadzenie progu istotności finansowej, usprawnienie wskaźników KPI dla instytucji finansowych (ze szczególnym uwzględnieniem Bank GAR, Green Asset Ratio) oraz uproszczenie przepisów dotyczących zasady „Nie czyń poważnych szkód” (DNSH – Do Not Significant Harm). Szczególnie istotne jest wprowadzenie opcjonalnej sprawozdawczości dla przedsiębiorstw, w tym zakładów ubezpieczeń, zatrudniających mniej niż 1000 pracowników i osiągających obrót poniżej 450 mln euro. Raportowanie „zieloności” portfela ubezpieczeniowego oraz wskaźnika „zieloności” aktywów stanowi dla mniejszych instytucji finansowych duże wyzwanie.

Dalsze działania legislacyjne

Propozycje legislacyjne trafią teraz do Parlamentu Europejskiego i Rady UE, które będą zajmować się ich analizą i przyjęciem. Komisja Europejska apeluje o priorytetowe potraktowanie tego pakietu, zwłaszcza w kwestii przesunięcia w czasie wymogów CSRD oraz terminów transpozycji dyrektywy CSDDD. Dodatkowo, projekt aktu delegowanego, który zmienia rozporządzenie dotyczące unijnej taksonomii, zostanie przyjęty po zakończeniu konsultacji publicznych (trwających cztery tygodnie) i wejdzie w życie po zakończeniu okresu kontroli parlamentarnej przez Parlament Europejski i Radę UE.

Krok w dobrym kierunku, ale potrzeba więcej

Proponowane przez Komisję Europejską uproszczenia to z pewnością krok w dobrym kierunku. Dobrze, że Unia Europejska dostrzegła, że nadmiar regulacji nie sprzyja ani rozwojowi gospodarczemu, ani innowacjom, ani poprawie sytuacji konsumentów. Od zwiększonych obowiązków raportowania nie zmniejszą się emisje gazów cieplarnianych. Uproszczenie przepisów ma potencjał, by stymulować wzrost i umożliwić firmom skoncentrowanie się na tworzeniu wartości, a nie na wypełnianiu skomplikowanych wymogów administracyjnych. Warto jednak pamiętać, że zanim te przepisy zostaną ostatecznie uchwalone i zaczną obowiązywać, minie kilka lat, a proces legislacyjny wymaga dalszych konsultacji i analiz. Rynek zdecydowanie ma apetyt na dalsze uproszczenia, szczególnie w innych obszarach, takich jak raportowanie Solvency II czy regulacje dotyczące cyfryzacji.