Sejm w nocy z 16 na 17 kwietnia br. uchwalił ustawę o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Tarcza 2.0 uzupełnia uchwaloną 2 marca tarczę 1.0.  O ile tarcza 1.0 koncentrowała się na zwalczaniu pandemii, tarcza 2.0 ma na celu głównie przeciwdziałanie negatywnym skutkom gospodarczym i społecznym tej sytuacji. Jaki jest wpływ tej ustawy na ubezpieczenia? Tarcza 2.0 a ubezpieczenia – analizujemy. 

Tarcza 2.0 umożliwia w szczególności objęcie trzymiesięcznym zwolnieniem ze składek na ZUS firm zatrudniających od 10 do 49 pracowników i udostępnienie mikropożyczek do 5 tys. zł podmiotom, które nie zatrudniają pracowników. Maksymalnie do trzech miesięcy wydłuża się świadczenie postojowe w wysokości 2080 zł brutto dla samozatrudnionych i osób na umowach o charakterze cywilnoprawnym. Te rozwiązania poprawiają kondycję finansową małych i średnich przedsiębiorstw. Powinniśmy je więc pozytywnie ocenić również z punktu widzenia rynku ubezpieczeniowego. Ale zanim taka ocena padnie, przyjrzymy się szczegółom.

Tarcza 2.0 a ubezpieczenia: łatwiejszy dostęp do rejestrów

W art. 45. Tarczy 2.0 wprowadza się zmianę w ustawie o dowodach osobistych. Dotychczas art. 68 ust. 4 tej ustawy stanowił, że do korzystania z danych zawartych w Rejestrze Dowodów Osobistych w trybie ograniczonej teletransmisji danych uprawnione są podmioty, które wykażą interes prawny. Trzeba było zatem wskazać konkretny przepis prawa, który uzasadniłby dostęp do weryfikacji. Obecnie wystarczy interes faktyczny. Należy podkreślić, że poprawka ta ma charakter „stały”. Nie została ograniczona do czasu pandemii. Analogiczna zmiana dokonana została w ustawie o ewidencji ludności w zakresie danych z rejestru PESEL. Oczywiście zmiany ułatwią dostęp do usługi udostępniania danych w trybie ograniczonej teletransmisji danych. Pozwoli to na uszczelnienie rejestracji klientów zwłaszcza przez zakłady ubezpieczeń na życie. Są one zobowiązane są do weryfikacji danych przez przepisy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Ponadto rozszerzenie dostępu do usług weryfikacji umożliwi porównywanie posiadanych już przez zakłady ubezpieczeń informacji dotyczących np. adresu uprawnionego lub zobowiązanego z umowy ubezpieczenia.

Strategia inwestycji kapitałowych

W art. 68 tarczy 2.0 wprowadza się zmiany dotyczące opracowania i publikacji po raz pierwszy informacji o głównych elementach strategii inwestycji kapitałowych w akcje spółek dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym. Termin na opracowanie i publikację przedłuża się o dwa miesiące.  Pierwotny termin na opracowanie i publikację dokumentów mijał 30 maja 2020 r. Polska Izba Ubezpieczeń wypowiadała się publicznie za przesunięciem go do końca bieżącego roku. Ustawodawca zdecydował się tylko na dwa miesiące. Należy to ocenić jako krok w dobrym kierunku, jednak nie do końca realizujący postulat branży.

Odnawialne źródła energii

W art. 53 Ustawy wprowadza się zmiany w ustawie o odnawialnych źródłach energii. Dotyczą one przedłużenia obowiązywania umów o przyłączenie do sieci, w których termin na dostarczenie po raz pierwszy energii elektrycznej do sieci przypada przed 30 czerwca 2022 r. Wprowadzenie przepisu daje większą pewność inwestorom w zakresie możliwości realizacji prowadzonych inwestycji, poprzez ograniczenie ryzyka związanego z przyłączeniem tych instalacji do sieci. Ma również znaczenie w kontekście możliwości finansowania tego typu przedsięwzięć przez instytucje finansujące. Dla nich zaproponowane rozwiązanie zmniejsza ryzyko w procesie inwestycyjnym. W szczególności wskazana zmiana może być istotna dla zakładów ubezpieczeń zaangażowanych w ubezpieczanie lub gwarantowanie rozpoczętych inwestycji OZE na Bałtyku.

Podejmowanie uchwał przez rady nadzorcze

W art. 28 tarczy 2.0 dokonuje się zmiany Kodeksu spółek handlowych. Rada nadzorcza może teraz podejmować uchwały w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość także w sprawach, dla których statut spółki przewiduje głosowanie tajne, o ile żaden z członków rady nadzorczej nie zgłosi sprzeciwu. Jak się wydaje taki zapis nie rozwiązuje jednak wszystkich problemów praktycznych związanych z posiedzeniami rady nadzorczej w dobie pandemii. Ustawodawca nie uregulował wprost dopuszczalności wykorzystania środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość w sprawach dotyczących wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady nadzorczej, powołania członka zarządu oraz odwołania i zawieszania w czynnościach tych osób. Statuty niektórych zakładów ubezpieczeń wymagają w takich przypadkach uchwały podjętej osobiście na posiedzeniu, a w obecnych warunkach zmiana statutu zakładu ubezpieczeń jest utrudniona.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźników

W art. 72 tarczy 2.0 wprowadza się liczne zmiany tarczy 1.0. Nowe brzmienie artykułu 14 ust. 1 tej ustawy dotyczy zwolnienia z odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w związku z działaniami władz publicznych lub własnymi działaniami mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19. Wśród zwolnionych podmiotów są między innymi przewoźnicy lotniczy, kolejowi i drogowi, którzy nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę spowodowaną brakiem możliwości przewozu. Przedmiotowy przepis wpłynie w konsekwencji na ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej tych podmiotów. Należy jednak odnotować, że umowa międzynarodowego przewozu drogowego towarów regulowana jest również postanowieniami konwencji międzynarodowych, a ponadto polscy przewoźnicy drogowi wykonują niekiedy przewóz towaru na terenie Polski w oparciu o umowę przewozu opartą na prawie obcym.

Prawo budowlane

Drugą zmianę dokonaną artykułem 72 wartą odnotowania z perspektywy ubezpieczeń zawiera pkt 64. Do tarczy 1.0 dodaje się art. 31zy² zmieniający Prawo budowlane. Na podstawie tego przepisu w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, kolegialne organy samorządu zawodowego architektów i inżynierów budownictwa, a także ich organy wykonawcze oraz inne organy wewnętrzne mogą podejmować uchwały przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub w trybie obiegowym.

Tarcza 2.0 a ubezpieczenia: prawo jazdy i badanie techniczne

Inną zmianą wprowadzoną artykułem 72 tarczy 2.0 mającą pośredni wpływ na działalność zakładów ubezpieczeń jest dodanie do tarczy 1.0 art. 15zzzw i 15zzzx. Pierwszy stanowi, że jeżeli ważność prawa jazdy, uprawnień do kierowania pojazdami i innych tego typu dokumentów szczegółowo wymienionych w przepisie upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ważność tych dokumentów ulega przedłużeniu do dnia upływu 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia. Druga zmiana tarczy 1.0 stanowi, że badanie techniczne pojazdu, którego termin upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia, którego właścicielem lub posiadaczem jest osoba przebywająca na obowiązkowej kwarantannie lub poddana leczeniu z powodu COVID-19 w tym okresie, zachowuje ważność przez okres 7 dni od dnia zakończenia leczenia lub zwolnienia z obowiązkowej kwarantanny. Dotyczy to jednak tylko dojazdu na badanie techniczne. Wskazane zmiany mogą mieć praktyczne znaczenie w przypadku postępowań regresowych wobec sprawców wypadków, którzy w chwili zdarzenia i wyrządzenia szkody pojazdem mechanicznym nie mieli wymaganych uprawnień. Dotyczy to również ewentualnej odpowiedzialności z umów dobrowolnych AC, w których OWU uzależniają wypłatę odszkodowania od ważności uprawnień kierującego pojazdem.

Środki niebezpieczne na pokładzie samolotu

Kolejna zmiana dokonana w art. 72 tarczy 2.0 mogąca mieć wpływ na ubezpieczenia polega na dodaniu do tarczy 1.0. art. 15 zzzzk. Przepis stanowi, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii zezwala się operatorom lotniczym na przewóz środków zawierających materiał niebezpieczny jako środków do dezynfekcji rąk dla pasażerów i załóg statków powietrznych. Operatorzy lotniczy muszą się przy tym upewnić, że środki są odpowiednio przechowywane i zabezpieczone, aby zapobiec przypadkowemu rozlaniu, uszkodzeniu lub ryzyku pożaru. Teoretycznie skorzystanie przez operatora lotniczego z powyższego uprawnienia zwiększa ryzyko pożaru na pokładzie statku powietrznego. A zatem zwiększa się odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej operatora statku powietrznego. Trudno ocenić na tym etapie, czy ten wzrost ryzyka będzie istotny.

Czy tarcza nas ochroni?

A w zasadzie, czy obroni rynek ubezpieczeniowy? Jak już wspomniano na wstępie, zwolnienie ze składek na ubezpieczenia społeczne, mikropożyczki oraz świadczenie postojowe powinny pozytywnie wpłynąć na sektor małych i średnich przedsiębiorstw. Ubezpieczenia MSP to istotna cześć składki przypisanej brutto. Zapaść w tym sektorze mogłaby spowodować skurczenie się portfeli wielu zakładów ubezpieczeń. Co więcej, do małych i średnich przedsiębiorców zaliczyć można wielu pośredników ubezpieczeniowych, którzy staną się beneficjentami zaproponowanych rozwiązań.

Również opisane rozwiązania szczegółowe generalnie należy ocenić pozytywnie. Przede wszystkim praktyczne znaczenie będzie miał ułatwiony dostęp do Rejestru Dowodów Osobistych i rejestru PESEL, zmiany w zakresie Prawa budowlanego, dotyczące odnawialnych źródeł energii oraz ograniczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźników. Ustawodawca mógł nieco bardziej natomiast przedłużyć termin opracowania i publikacji informacji o głównych elementach strategii inwestycji kapitałowych, również zmiany Kodeksu spółek handlowych nie rozwiązują wszystkich problemów dotyczących podejmowania uchwał na odległość. Przedłużenie ważności prawa jazdy czy badania technicznego pojazdu może z kolei wprowadzić pewne trudności w zakresie roszczeń regresowych z ubezpieczeń komunikacyjnych. Pewne ryzyko należy również odnotować w kontekście środków niebezpiecznych służących dezynfekcji na pokładzie samolotu.

Warto zajrzeć również do tych artykułów:

https://piu.org.pl/pomoc-prosto-z-serca-jak-pomagaja-ubezpieczyciele/

https://piu.org.pl/jak-ubezpieczyciele-pomagaja-w-czasie-pandemii-odpowiadaja-przedstawiciele-firm/