Rok 2021 był rokiem oczekiwań – na wiele rzeczy czekaliśmy, wielu się doczekaliśmy. Niestety nie końca pandemii. Kolejne fale mijają jedna po drugiej, zdążyliśmy się przyzwyczaić. Na rynku ubezpieczeń na szczęście nie odczuwamy ich niekorzystnego wpływu. Klienci nie rezygnują z ochrony, a w niektórych obszarach widać rosnące zainteresowanie produktami ubezpieczeniowymi. W ubezpieczeniach komunikacyjnych również mieliśmy sporo oczekiwań – i nadal oczekujemy, przede wszystkim na wzrost cen.

Łukasz Kulisiewicz

Rosną koszty, a składka nie

W ubiegłym roku, w ubezpieczeniach komunikacyjnych obserwowaliśmy nieznaczny spadek liczby szkód, który jednak nie powodował spadku ich kosztów. Sytuacja na drogach wróciła do normy dość szybko. W 2021 r. nadal jesteśmy w wypadkowej czołówce, choć – ale o tym za chwilę. Normą stały się również wyższe odszkodowania i rosnąca średnia szkoda. Jedynie składka jest cierpliwa i zbyt stabilna jak na koszty ponoszone przez rynek. Jest to jeden z niewielu elementów ekonomicznych, który nie rośnie, a wręcz spada. Dalszych spadków wolelibyśmy już nie doświadczać.

Wypadki drogowe coraz droższe

W 2021 r. doczekaliśmy się zmiany przepisów dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego, o czym szerzej pisze Monika. Zauważmy tylko, że pierwsze pozytywne informacje już są. Obserwujemy istotne spadki liczby wypadków z udziałem pieszych na pasach. To bardzo ważne, bo przez lata byliśmy tu na szarym końcu europejskich statystyk. Mamy nadzieję, że zmiany będą dla kierowców motywatorem do bezpiecznej jazdy i dalszych spadków liczby wypadków drogowych. Byśmy i w innych wypadkowych tabelach „wyszli z grupy”. Koszty tych zdarzeń w każdym kolejnym roku są wyższe i coraz więcej osób płacących składki ubezpieczeniowe musi składać się na wypłaty odszkodowań.

W zadośćuczynieniach – nadal niewiadoma

Nie doczekaliśmy się niestety uregulowania kwestii zadośćuczynień za szkody na osobie. Ministerstwo Sprawiedliwości, które prowadziło ten projekt poddało się, ostatecznie twierdząc, że propozycja legislacyjna prezydenta RP wyczerpuje problem i dalsze regulacje w tym zakresie nie są potrzebne. Z naszych obserwacji wynika, że jesteśmy w tym samym miejscu co 5 lat temu. Poszkodowany nadal nie wie, na co może liczyć, a ubezpieczyciel, ile ma wypłacić.

Kosztorysy vs pełen serwis ubezpieczyciela

W ostatnich dniach doczekaliśmy się także projektu nowych rekomendacji KNF dotyczących likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych. Lektura tych propozycji każe się zastanowić, jaki pomysł na „doregulowanie” rynku odszkodowań z ubezpieczeń komunikacyjnych ma nadzór. Z jednej strony widzimy chęć podwyższania kosztorysów, a z drugiej wskazanie na odpowiedzialność ubezpieczyciela za organizację procesu likwidacji szkody włącznie z usługami dodatkowymi na życzenie klienta. To się niestety wyklucza. Poszkodowani nie będą wybierali kompleksowej obsługi przez ubezpieczycieli, gdy do wyboru będzie napompowany kosztorys. A z tym wiążą się naprawy bez gwarancji jakości i szara strefa. Pozostaje nam życzyć sobie bogatych ubezpieczających, którzy wezmą sobie do serca nowy taryfikator mandatów.

W ubezpieczeniach komunikacyjnych dzieje się dużo

W ubezpieczeniach komunikacyjnych dzieje się jednak znacznie więcej. Zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i legislacji krajowych. Podsumowując rok nie możemy więc nie wspomnieć o Dyrektywie komunikacyjnej i komunikacie o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu. A ustawa mandatowa to nie tylko prewencja – to również wyzwanie dla zakładów.

Monika Chłopik

Dyrektywa komunikacyjna

24 listopada br. Parlament Europejski i Rada przyjęły Dyrektywę zmieniającą dyrektywę 2009/103/WE w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności. 2 grudnia została ona opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE.

Najważniejsze zmiany

W 2017 r. Komisja Europejska wskazała cztery obszary, w odniesieniu do których należałoby wprowadzić zmiany:

• wypłata odszkodowania osobom poszkodowanym w przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń,
• minimalne obowiązkowe sumy gwarancyjne,
• kontrole ubezpieczenia pojazdów przez państwa członkowskie i
• korzystanie przez nowy zakład ubezpieczeń z przedkładanych przez ubezpieczających zaświadczeń o przebiegu ubezpieczenia.

Jednak w toku prac uznano również za celowe wprowadzenie zmian w odniesieniu do:

• wysyłanych pojazdów,
• wypadków z udziałem przyczepy ciągniętej przez pojazd,
• niezależnego narzędzia porównywania cen ubezpieczeń komunikacyjnych oraz
• centrów informacyjnych i informacji dla osób poszkodowanych.

Ponadto, w całej dyrektywie termin „ofiara”, zastąpiony został terminem „osoba poszkodowana” lub „poszkodowany”. Zmiany te mają na celu wyłącznie harmonizację terminologii stosowanej w tej dyrektywie i nie stanowią zmiany treści.

Lata konsultacji

Te propozycje zmian oznaczały konieczność konsultacji z państwami członkowskimi, szczególnie intensywnych w 2020 i 2021 roku. PIU brała udział w pracach, na wniosek Ministerstwa Finansów, po uzgodnieniu z rynkiem, przedstawiała swoje opinie i uwagi do tych propozycji.

Do 23 grudnia 2023 r. państwa członkowskie mają przyjąć i opublikować przepisy niezbędne do wykonania tej dyrektywy.

W związku z tym należy spodziewać się, że w 2022 r. w Ministerstwie Finansów rozpoczną się prace nad zmianami do ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK mające na celu nie tylko implementacje przepisów dyrektywy do prawa polskiego, ale także szerszego przeglądu tej ustawy i aktualizacji jej zapisów stosownie do wniosków wynikających z codziennej praktyki zakładów ubezpieczeń.

Ustawa mandatowa

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw ma na celu poprawę bezpieczeństwa na drogach, w szczególności poprzez walkę z przestępstwami i wykroczeniami drogowymi oraz wsparcie osób najbliższych ofiar wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym. Jak wspominał Łukasz, mamy nadzieję, że ta prewencyjna funkcja zmian przepisów, będzie skuteczna. Tym bardziej, że zawiera również nasz postulat udostępnienia ubezpieczycielom informacji o mandatach i punktach karnych.

A w szczególności udostępnienie zakładom ubezpieczeń danych o wykroczeniach lub przestępstwach stanowiących naruszenia przepisów ruchu drogowego i przypisanych im punktach oraz wysokości grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego. Proponowana regulacja dotyczy także uiszczenia grzywien, jak również konsekwencji kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu.

Celem udostępnienia tych informacji jest ich wykorzystanie w ocenie ryzyka ubezpieczeniowego przy zawarciu umowy ubezpieczenia, o której mowa w dziale II w grupach 3 i 10 załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Więcej informacji pozwoli na lepszą indywidualizację składek. I to pozytywne wyzwanie dla zakładów.

Komunikat o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu

4 sierpnia 2021 r. Minister Cyfryzacji opublikował komunikat  w sprawie określenia terminu wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających czasowe wycofanie z ruchu uszkodzonego samochodu osobowego — zmiany te wejdą w życie 31 stycznia 2022 r. Komunikat ten jest konsekwencją zmian wprowadzonych ustawą z 14 sierpnia 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (tzw. pakiet deregulacyjny). Wśród ułatwień dla obywateli, wprowadzone zostały przepisy rozszerzające katalog pojazdów czasowo wycofywanych z ruchu o samochody osobowe wymagające naprawy.

Zmiana ta może spowodować zwiększenie liczby wniosków o proporcjonalne obniżenie składki za ubezpieczenie OC za okres czasowego wycofania z ruchu uszkodzonego pojazdu, stosownie do art. 8 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK.

Czego spodziewać się w 2022 r.?

Poza przewidywanym rozpoczęciem prac nad zmianami do ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK należy się także spodziewać zmian do przepisów karnych, których celem będzie wzmocnienie ochrony prawnokarnej przed najpoważniejszymi przestępstwami, w tym  przestępstwami drogowymi popełnianymi w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Opublikowany w BIP RCL projekt ustawy przewiduje m.in.  konfiskatę pojazdu. Należało będzie zastanowić się jaki wpływ – przede wszystkim na OC komunikacyjne, ale także AC – będzie miała  ta zmiana.

Zmieniające się od 1 stycznia 2022 r. przepisy dotyczące wykupu pojazdu z leasingu mogą wpłynąć na preferencje przedsiębiorców odnośnie do formy finansowania pojazdu – atrakcyjniejszy może się okazać najem długoterminowy niż leasing.

Co jeszcze? Czas pokaże. W ubezpieczeniach komunikacyjnych nie ma nudy.