wu2022.2.4

Data dodania: 27 sierpnia 2022

Wpływ reklamy społecznej na postrzeganie ryzyka zdarzenia drogowego

Monika Kaczała, Alicja Stankiewicz

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2022.2.4

Abstract

Poziom bezpieczeństwa drogowego w Polsce jest jednym z najniższych w Europie. W ostatnim dziesięcioleciu w ramach Narodowych Programów Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (NPBRD) uznano edukację za jeden z trzech głównych obszarów koniecznej interwencji. Była ona realizowana w dużej mierze poprzez reklamy społeczne i miała prowadzić m.in. do podnoszenia świadomości o zagrożeniach w ruchu drogowym. Celem opracowania jest odpowiedź na pytanie: Czy reklama społeczna poprzez obrazy rzeczywiście wpływa na postrzeganie ryzyka zdarzenia drogowego i czy wpływ ten jest zależny od wcześniejszych doświadczeń respondentów jako świadków bądź uczestników zdarzenia? Wpływ heurystyki afektu i heurystyki dostępności na ocenę sytuacji ryzykownych stanowił przesłankę teoretyczną rozważań. Badanie empiryczne zostało przeprowadzone metodą wywiadu ankietowego za pomocą kwestionariusza na grupie 420 respondentów podzielonych na trzy równoliczne grupy, z których pierwsza poddana została oddziaływaniu zdjęć o wymowie negatywnej, druga – pozytywnej, a trzecia była grupą kontrolną. Wyniki badań jednoznacznie potwierdziły wpływ prezentowanych obrazów na postrzeganie ryzyka zdarzenia drogowego oraz częściową zmianę tego oddziaływania przez wcześniejsze doświadczenia drogowe. Na tej podstawie wyprowadzono wnioski praktyczne i nakreślono obszary przyszłych badań.

 

Słowa kluczowe

postrzeganie ryzyka, heurystyka dostępności, heurystyka afektu, zdarzenie drogowe, reklama.

 

Pełna treść artykułu

PDF

Bibliografia

Aven T., On How to Define, Understand and Describe Risk, “Reliability Engineering and System Safety” 2010, No 95(6).

Aven T., Renn O., On Risk Defined as an Event Where the Outcome Is Uncertain, “Journal of Risk Research” 2009, No 12(1).

Aven T., Renn O., Rosa E.A., On the Ontological Status of the Concept of Risk, “Safety Science” 2011, No 49.

Bernstein P., Przeciw bogom, Kurhaus, Warszawa 2017.

Bogunia-Borowska M., Reklama jako tworzenie rzeczywistości społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004.

Borgida E., Nisbett R.E., The Differential Impact of Abstract vs. Concrete Information on Decisions, “Journal of Applied Social Psychology” 1977, No 7(3).

Bower G.H., Mood and Memory, “American Psychologist” 1981, nr 36(2).

Cutello C.A., Hellier E., Stander J., Hanoch Y., Evaluating the Effectiveness of a Young Driver-Education Intervention: Learn2Live, “Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour” 2020, No 69.

Cutello C.A., Walsh C., Hanoch Y., Hellier E., Reducing Optimism Bias in the Driver’s Seat: Comparing Two Interventions, “Transportation research part F: traffic psychology and behaviour” 2021, No 78.

Cypryańska M., Nierealistyczny optymizm wczoraj i dziś – nowe spojrzenie na mechanizmy zniekształceń w społecznych, „Decyzje” 2009, nr 12.

Deery H.A., Hazard and Risk Perception among Young Novice Drivers, “Journal of Safety Research” 1999, No 30(4).

DeJoy D.M., The Optimism Bias and Traffic Accident Risk Perception, “Accident Analysis & Prevention” 1989, No 21(4).

Duarte A.P., Mouro C., I Feel Safe Doing It ! Prevalence, Risk Perception, and Motives for Risky Driving in Portugal, “Portuguese Journal of Public Health” 2019, No 37.

Eurostat, General Government Expenditure by Function (COFOG), https://ec.europa.eu/eurostat/ databrowser/view/GOV_10A_EXP__custom_578959/bookmark/table?lang=en&bookmarkId=5c 8d4e9f-dfcf-4da6-89c8 [dostęp: 10.10.2021].

Finucane M.L., Alhakami A., Slovic P., Johnson S.M., The Affect Heuristic in Judgments of Risks and Benefits, “Journal of Behavioral Decision Making” 2000, No 13.

Folkes V.S., The Availability Heuristic and Perceived Risk, “Journal of Consumer Research” 1988, No 15(1).

Gołaszewska-Kaczan U., Zaangażowanie społeczne przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2009.

Goszczyńska M., Człowiek wobec zagrożeń, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1997

GUS, Polski rynek ubezpieczeniowy 2018, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2019.

Jaździk-Osmólska A., Korneć R., Wycena kosztów wypadków i kolizji drogowych na sieci dróg w Polsce na koniec roku 2018 z wyodrębnieniem średnich kosztów wypadków na transeuropejskiej sieci transportowej, Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Warszawa 2019.

Ju Y., You M., The Outrage Effect of Personal Stake, Dread, and Moral Nature on Fine Dust Risk Perception Moderated by Media Use, “Health Communication” 2021, No 36(7).

Kahneman D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Media Rodzina, Poznań 2011.

Kahneman D., Tversky A., Subjective Probability: A Judgment of Representativeness, “Cognitive Psychology” 1972 nr 3(3).

Keller C., Siegrist M., Gutscher H., The Role of the Affect and Availability Heuristics in Risk Communication, “Risk Analysis” 2006, No 26(3).

Komenda Główna Policji – Biuro Ruchu Drogowego, Wypadki drogowe w Polsce w 2020 r., https:// statystyka.policja.pl/st/ruch-drogowy/76562,Wypadki-drogowe-raporty-roczne.html [dostęp: 10.10.2021].

Kowalewski E., Ryzyko w działalności człowieka i możliwość jego ograniczania, [w:] Ubezpieczenia Gospodarcze, Sangowski T. [red.], Poltext, Warszawa 1998.

Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Narodowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2021–2030, http://www.brd24.pl/wp-content/uploads/2021/02/Narodowy-planBRD-2021-2030.pdf [dostęp: 12.10.2021].

Lichtenstein S., Slovic P., Fischhoff B., Layman M., Combs B., Judged Frequency of Lethal Events, “Journal of Experimental Psychology: Human Learning and Memory” 1978, No 4(6).

Michalak J., Refleksje nad pojęciem ryzyka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2004, nr 1.

Najwyższa Izba Kontroli, Bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego, https://www.nik.gov.pl/ plik/id,24196,vp,26938.pdf [dostęp: 10.10.2021].

Pachur T., Hertwig R., Steinmann F., How Do People Judge Risks : Availability Heuristic, Affect Heuristic , or Both?, “Journal of Experimental Psychology: Applied” 2012, No 18(3).

Polska Izba Ubezpieczeń, Strategia poprawy bezpieczeństwa drogowego w Polsce, Warszawa 2017

Polskie Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Wypadki z udziałem młodych kierowców (18–24 lata) w latach 2010–2020, https://www.obserwatoriumbrd.pl/resource/dfa37203- a491-4f14-a1da-d32c6f1b2422:JCR [dostep: 10.10.2021].

Poulter D.R., McKenna F.P., Evaluating the Effectiveness of a Road Safety Education Intervention for Pre-Drivers: An Application of the Theory of Planned Behaviour, “British Journal of Educational Psychology” 2010, No 8(2).

Rejda G.E., Principles of Risk Management and Insurance, Pearson, Boston 2014.

Renn O., Three Decades of Risk Research: Accomplishments and New Challenges, „Journal of Risk Research” 1998, No 1(1).

Rosa E.A., Metatheoretical Foundations for Post-normal Risk, “Journal of Risk Research” 1998, No 1(1).

Rosa E.A., The Logical Status of Risk – To Burnish or to Dull, “Journal of Risk Research” 2010, No 13(3).

Sjöberg L., Moen B.E., Rundmo T., Explaining Risk Perception. An Evaluation of the Psychometric Paradigm in Risk Perception Research, Rundmo T. [ed.], “Rotunde Publikasjoner” 2004, vol. 84.

Slovic P., Finucane M.L., Peters E., MacGregor D.G., Risk as Analysis and Risk as Feelings: Some Thoughts about Affect, Reason, Risk, and Rationality, “Risk Analysis” 2004, No 24(2).

Slovic P., Finucane M.L., Peters E., MacGregor D.G., Rational Actors or Rational Fools : Implications of the Affect Heuristic for Behavioral Economics, “Journal of Socio-Economics” 2002, No 31.

Slovic P., Finucane M.L., Peters E., MacGregor D.G., The Affect Heuristic, “European Journal of Operational Research” 2007, No 177.

Stefański R., Art. 177 [Wypadek], [w:] Kodeks karny. Komentarz, Stefański R. [red.], CH Beck, Warszawa: 2021

Svenson O., Are We All Less Risky and More Skillful than Our Fellow, “Acta Psychologica” 1981, No 47.

Tversky A., Kahneman D., Availability : A Heuristic for Judging Frequency, “Cognitive Psychology” 1973, No 5.

Tyszka T., Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna, Scholar, Warszawa 2010.Vaughan E.J., Vaughan T., Fundamentals of Risk and Insurance, John Wiley & Sons, New Jersey 2007.

White M., Cunningham L., Titchener K., Young Drivers’ Optimism Bias for Accident Risk and Driving Skill : Accountability and Insight Experience Manipulations, “Accident Analysis and Prevention” 2011, No 43.

Wontorczyk A., Problematyka ryzyka w psychologii transportu, „Czasopismo Psychologiczne” 2010, nr 16(2).

Zaleśkiewicz T., Psychologia ekonomiczna, PWN, Warszawa 2015.

Zarządzenie nr 31 KGP w sprawie metod i form prowadzenia przez Policję statystyki zdarzeń drogowych (Dz.Urz.KGP z 2015 r., poz. 85).