Ustawa z 15.12.2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz.U. z 2019 r., poz. 1881) obowiązuje w Polsce od października 2018 roku. Ma fundamentalne znaczenia dla działalności dystrybutorów ubezpieczeń oraz ich klientów, a także dla funkcjonowania rynku ubezpieczeń gospodarczych. Ustawa jednak wciąż rodzi wiele pytań. Jakie problemy pojawiają się najczęściej? Czego dotyczą?

Mec. Mariusz Fras wraz z Bartoszem Kucharskim, Katarzyną Malinowską, Dorotą Maśniak i Moniką Szaraniec, autorami komentarza prawnego do ustawy („Dystrybucja ubezpieczeń, komentarz”), przygotowali dla nas krótkie zestawienie najczęstszych wątpliwości.

Kompleksowa regulacja

W ustawie o dystrybucji ubezpieczeń doprecyzowano obowiązki rejestracyjne, zawodowe i organizacyjne dystrybutorów ubezpieczeń, nałożono dodatkowe obowiązki, głównie przedkontraktowe o charakterze informacyjnym, na dystrybutorów ubezpieczeń względem klienta. Uproszczono i ujednolicono procedury wchodzenia dystrybutorów ubezpieczeń na zagraniczne rynki w całej Unii Europejskiej. Zwiększono stopień harmonizacji sankcji i środków administracyjnych z tytułu naruszenia przepisów ustawy. Ustanowiono wymóg pozasądowego rozstrzygania sporów z udziałem klientów oraz zwiększono rolę Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) w ramach nadzoru mikroostrożnościowego nad działalnością dystrybutorów ubezpieczeń.

Poważne sankcje

Nieprawidłowości w wykonaniu obowiązku przeprowadzenia analizy wymagań i potrzeb klienta mogą skutkować zarówno odpowiedzialnością cywilną (wobec ewentualnego poszkodowanego zachowaniem dystrybutora ubezpieczeń), jak i odpowiedzialnością publicznoprawną (sankcjami administracyjnymi, również o charakterze karnym).

Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń – wciąż wiele pytań

Ustawa wprowadza z jednej strony wiele nowych rozwiązań prawnych istotnych dla działalności dystrybutorów ubezpieczeń, z drugiej strony treść przepisów prawnych budzi wiele wątpliwości interpretacyjnych, które jeszcze nie zostały rozstrzygnięte w orzecznictwie sądów ze względu na niedługi czas obowiązywania ustawy.

W branży wciąż pojawia się wiele pytań. Są one związane między innymi z obowiązkiem dystrybutorów dokonywania analizy potrzeb i wymagań klienta, ale też z obowiązkiem świadczenia doradztwa przez dystrybutorów. Jak głęboko powinna ta analiza dotrzeć, jakie pytania zadawać, jak przewidzieć zachowanie klienta. To kwestie, których twarda regulacja w wielu wypadkach rozwiązać jednoznacznie nie może.

Kolejne wątpliwości: zakaz powiązań podmiotowych i bliskich powiązań pośredników

Ustawa wprowadza zakaz powiązań podmiotowych między pośrednikami oraz  pojęcie znaczenia bliskich powiązań pomiędzy pośrednikami. W szczególności wątpliwości nasuwa nieostre sformułowanie pozostawanie między agentami i brokerami „w innych relacjach” które mogłyby zagrażać wykonywaniu działalności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń z zachowaniem wymogów określonych w art. 7 ust. 1 u.d.u.

Istotną kwestią dla rynku są też nowe zasady nadzoru względem dystrybutorów ze strony organów unijnych i KNF

Nadzór mikroostrożnościowy nad dystrybucją ubezpieczeń odbywa się z poziomu unijnego (EIOPA) i krajowego (KNF). Zwiększony został katalog sankcji za naruszenie obowiązków ustawowych względem klienta, a dystrybutor ubezpieczeń musi się liczyć także z ich nałożeniem (w wyjątkowych sytuacjach) przez EIOPA. Co więcej, sankcje te nałożone przez EIOPA (decyzje administracyjne) mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi nałożonymi przez krajowy organ nadzoru tj. KNF. Nie bez znaczenia w tym zakresie pozostaje kwestia publikacji sankcji nałożonych na dystrybutorów ubezpieczeń na stronie internetowej EIOPA. Należy też wspomnieć o bezpośrednim nadzorze sprawowanym przez KNF nad działalnością agenta ubezpieczeniowego i agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające, co dotychczas nie było znane w prawie polskim.