Rynek ubezpieczeń w Polsce w ostatnich dziesięciu latach

Liczba zakładów ubezpieczeń w Polsce w latach 2009-2018 objętych raportem


Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PIU.

  • Liczba zakładów ubezpieczeń objętych statystyką PIU zmalała z maksymalnie 66 w 2009 r. do minimalnie 56 w 2014 r. W latach 2016-2017 wynosiła ona 61, a w 2018 r. zmalała do 60. Liczba zakładów Działu I zmalała z 30 w 2009 r. do 26 w 2018 r. W Dziale II odnotowano wzrost liczby zakładów do 34 w latach 2016-2018 r. po spadku do 30 w latach 2014-2015.
  • W Dziale I liczba raportujących zakładów na koniec 2018 r. zmalała w relacji do roku poprzedzającego o 1, co było efektem fuzji Compensy i Polisy 30 maja 2018 r. BZWBK Aviva zmieniła nazwę na Santander Aviva, a Pramerica na Unum.
  • W 2018 r. liczba zakładów w Dziale II nie zmieniła się. W gronie zakładów raportujących do KNF, podobnie jak w Dziale I, BZWBK Aviva zmieniła nazwę na Santander Aviva.

 

Wartość kapitałów podstawowych zakładów w Polsce oraz udział kapitału zagranicznego w latach 2009-2018

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PIU.

  • Po spadku udziału kapitału zagranicznego w kapitałach zakładów ubezpieczeń z 82,2% w roku 2009 do 77,4% w 2010 r., spowodowanym wycofaniem inwestora zagranicznego z PZU, nastąpiła czteroletnia stabilizacja.
  • W kolejnych latach konsolidacja branży postępowała. W latach 2014-2015 udział inwestorów zagranicznych w sumie kapitałów podstawowych obu działów ubezpieczeń wynosił 69,6%, co było efektem przejęcia Nordei przez PKO, Benefii przez Compensę i wejścia do statystyk Crédit Agricole. W roku 2016 do statystyk PIU dołączyły 4 zakłady z polskim kapitałem, a w 2017 r. pojawił się Nationale-Nederlanden o niewielkim kapitale zagranicznym. W 2018 r. nie było istotnych zmian kapitałowych.
  • Bieżąca wartość kapitałów podstawowych w Dziale I nieznacznie tylko zmalała do poziomu 3 317 mln PLN.
  • Wartość kapitałów podstawowych w Dziale II, począwszy od 2010 r., oscyluje w przedziale 2,9-3 mld PLN.

 

Składka przypisana brutto w Polsce w latach 2009-2018 w cenach roku 2018

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PIU.

  • Historycznie najwyższą, realną wartość składki przypisanej brutto w kwocie ponad 67 mld PLN odnotowano w 2008 r. Wynik ten polski rynek ubezpieczeniowy osiągnął za sprawą nadzwyczajnego wzrostu składek Działu I do ponad 44 mld PLN w wyniku sprzedaży grupowych ubezpieczeń o charakterze inwestycyjnym, głównie w segmencie bancassurance.
  • Od kryzysu finansowego i spadku składek do 57 mld PLN w 2009 r., następował ich wzrost do 64,5 mld PLN w 2012 r.
  • Rok 2018 był jednak kolejnym okresem, w którym składki Działu I istotnie zmalały po jednorocznej stabilizacji w 2017 r. Wynikało to z redukcji ubezpieczeń w grupie 3. Od 2014 r. bardzo dynamicznie wzrastały natomiast składki Działu II za sprawą wzrostów ubezpieczeń komunikacyjnych.
  • CAGR (2009-2018) wynosił: 1,0% ogółem, -4,8% dla Działu I oraz 6,3% dla Działu II.

 

Odszkodowania i świadczenia w Polsce w latach 2009-2018 w cenach roku 2018


Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PIU.

  • Maksymalną, realną wartość odszkodowań i świadczeń wypłaconych brutto w kwocie 44,7 mld PLN odnotowano w 2009 r. za sprawą wypłat świadczeń w Dziale I w kwocie prawie 31 mld PLN.
  • Wynik ten, podobnie jak dla składek, należy traktować jako wyjątkowy i związany z wypłatą świadczeń o charakterze lokacyjnym z grupy 1 Działu I.
  • CAGR (2009-2018) wynosił: -0,8% ogółem, -3,9% dla Działu I oraz 4,3% dla Działu II.
  • Odszkodowania i świadczenia wypłacone w Dziale II po wzroście w latach 2009-2010, kiedy występowały wyjątkowe zimy i powodzie, do poziomu ponad 15,9 mld PLN w 2010 r., utrzymywały się na poziomie 14 mld PLN w kolejnych 4 latach.
  • Jednak, począwszy od roku 2015, wartość świadczeń i odszkodowań wypłaconych brutto w Dziale II gwałtownie rosła i w 2018 r. ustanowiła nowy, historyczny rekord  na poziomie 20,2 mld PLN, tj. o ponad 43% więcej niż minima z lat 2013-2014

 

Dynamika odszkodowań a dynamika składek w Polsce w latach 2009-2018 w ujęciu realnym


Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PIU.

  • Do 2012 r. składki i odszkodowania Działu I podlegały cyklicznym wahaniom związanym ze zmianami w segmencie polis inwestycyjnych w grupie 1. Lata od 2013 do 2016 charakteryzowały się słabnącym, ale spadkiem zarówno odszkodowań, jak i składek. W roku 2017 składki wzrosły względem roku poprzedniego o 1%, a odszkodowania wzrosły o 9%. Jednak w 2018 r. składki Działu I ponownie gwałtownie spadły o 13%, a odszkodowania wzrosły o 4% względem 2017 r.
  • W Dziale II składki po wzrostach w latach 2009-2011 pozostały bez zmian w latach 2012-2014. Rok 2015 przyniósł wzrost składek o 6%, 2016 r. aż o 17%. Kolejny 16% wzrost odnotowano w 2017 r., a w 2018 r. dynamika wzrostu zmalała i wynosiła 5% względem roku poprzedniego, licząc w cenach 2018 r.
  • Po spadkach odszkodowań i świadczeń wypłaconych brutto Działu II w latach 2011-2013 do 14 mld PLN nastąpił ich wzrost aż do 19,1 mld PLN w 2016 r. i kolejne nieco słabsze wzrosty, odpowiednio do 19,8 oraz 20,2 mld PLN w latach 2017 i 2018.

 

Składka przypisana brutto na 1 mieszkańca w Polsce w ujęciu realnym w latach 2009-2018


Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PIU.

  • Populacja Polski w okresie ostatnich 10 lat była zbliżona do 38,4 mln obywateli. Dlatego dynamika zmian składek przypisanych brutto per capita odzwierciedla trend ich wartości realnych.
  • Historycznie najwyższą wartość łącznej składki per capita wynoszącą 1 795 PLN zanotowano w 2008 r., co odpowiadało 510 EUR po najniższym w historii kursie EUR/PLN = 3,52. W 2018 r. wartość łącznej składki per capita wynosiła 1 619 PLN (380 EUR dla PLN/EUR = 4,26), tj. o 1,9% mniej niż w 2017 r.
  • Wartość składki per capita w Dziale I wynosiła 565 PLN (133 €) w 2018 r. i była niższa o 13% względem roku poprzedniego i aż o 36,1% niższa niż 10 lat temu.
  • Wartość składki per capita w Dziale II wynosiła 1 053 PLN (247 €) w 2018 r. i była wyższa o 5,5% niż w 2017 r. oraz o 72,8% wyższa niż dziesięć lat temu.

 

Zmiana struktury składki przypisanej brutto Działu I w Polsce w latach 2009-2018 w ujęciu realnym (%)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PIU.

  • W strukturze ubezpieczeń Działu I dominowały grupy 1 i 3, które łącznie stanowiły 71,6% składki przypisanej brutto w 2018 r.
  • Od 2008 r. w efekcie kryzysu finansowego następuje gwałtowny przepływ składek z grupy 3 do 1, w której ujmowane były tzw. poliso-lokaty i która stanowiła wówczas aż 72,8% sumy składek Działu I.
  • Począwszy od roku 2009 do 2015 r., kierunek zmian był odwrotny. Zyskiwała grupa 3, która stanowiła pod koniec tego okresu 48,7% składki ogółem, a udział grupy 1 spadł do poziomu 30,6%. W roku 2016 spadały również składki grupy, 3 przez co jej udział zmalał do 43,3%, a grupy 1 wzrósł do 32,7% sumy składek.
  • W 2017 r. udział grupy 3 ponownie wzrósł do 46,3%, a grupy 1 zmalał do 30,1% sumy składek Działu I.
  • Rok 2018 był jednak okresem istotnego spadku składek w grupie 3, przez co jej udział zmalał do 36,5% sumy składek Działu I.

 

Zmiana struktury składki przypisanej brutto Działu II w Polsce w latach 2009-2018 w ujęciu realnym (%)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PIU.

  • W strukturze ubezpieczeń Działu II w 2018 r. dominowały ubezpieczenia komunikacyjne: OC 37,5%, które zmalały o 1,7 p.p. względem 2017 r., oraz AC 20,5%. Drugą w kolejności grupą ubezpieczeń były ubezpieczenia rzeczowe (grupy 8+9) – 16,8% w 2018 r.
  • Łączny udział tych trzech grup ubezpieczeń stanowił 74,8% składki przypisanej brutto Działu II w 2018 r. i był zaledwie o 0,4 p.p. większy niż 10 lat wcześniej.
  • Wzrósł nieco udział grupy XIII z 5,2% w 2017 r. do 5,4% w 2018 r. oraz pozostałych ubezpieczeń osobowych (grupy 1+2) z 5,8% w 2017 r. do 6,1% w 2018 r. Udział ubezpieczeń finansowych (grupy 14-17) niewiele zmalał z 4,5% w 2017 do 4,3% w 2018 r.
  • Lata 2015-2018 były wyjątkowe ze względu na wysoki, wręcz historycznie najwyższy udział reasekuracji czynnej w strukturze składek Działu II. Stanowiła ona 5,7% składki ogółem w 2018 r.