Działalność legislacyjna, autoregulacyjna i standaryzacyjna

Działania legislacyjne prowadzone przez Izbę zmierzały do ochrony i polepszenia warunków funkcjonowania rynku. W ramach tych prac zarząd prowadził system monitoringu projektów legislacyjnych. Ogółem w 2018 r. trwały prace nad 104 krajowymi i 4 europejskimi projektami legislacyjnymi, co przełożyło się na 108 dokumentów „Legislacja” wysyłanych do konsultacji z członkami PIU.

 

Współpraca samorządu z administracją, parlamentem i instytucjami rynku ubezpieczeniowego w kraju

 

Izba intensywnie rozwijała kontakty z krajową administracją rządową, nadzorem i przedstawicielami instytucji ubezpieczeniowych. W ramach prac nad opiniowanymi projektami legislacyjnymi Izba uczestniczyła w posiedzeniach komisji i podkomisji sejmowych i senackich, odbywała spotkania i konferencje uzgodnieniowe z przedstawicielami administracji rządowej.

W zakresie prowadzonych działań legislacyjnych i autoregulacyjnych samorządu statutowe organy Izby wspomagane były poprzez prace komisji, podkomisji, grup ekspertów oraz zespołów i grup roboczych. W 2018 r. odbyło się 208 spotkań komisji, podkomisji, grup ekspertów oraz zespołów i grup roboczych; przebiegały one na podstawie zatwierdzonych przez zarząd rocznych planów. Ich prace polegały na:

  • opiniowaniu krajowych i unijnych projektów legislacyjnych;
  • inicjowaniu strategicznych projektów podejmowanych przez Izbę;
  • współpracy z odnośnymi komisjami europejskiego stowarzyszenia ubezpieczycieli i reasekuratorów Insurance Europe;
  • wymianie poglądów i doświadczeń między uczestnikami rynku.

Ponadto członkowie komisji, jako eksperci Izby, brali udział w posiedzeniach towarzyszących pracom legislacyjnym powadzonym przez organy rządu oraz w parlamencie, a także prezentowali stanowisko Izby na konferencjach i seminariach organizowanych przez Izbę oraz inne instytucje.

W 2018 r. Izba pracowała nad stanowiskami do następujących projektów legislacyjnych:

USTAWY

  • projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia 2016/679 (poprzednia nazwa projektu ustawy – przepisy wprowadzające ustawę o ochronie danych osobowych);
  • projekt ustawy o ochronie danych osobowych;
  • projekt ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne;
  • projekt ustawy o zasadach pozyskiwania informacji o niekaralności osób ubiegających się o zatrudnienie i osób zatrudnionych w podmiotach sektora finansowego;
  • projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej, oraz niektórych innych ustaw;
  • projekt ustawy o ochronie danych osobowych przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości, wdrażający do polskiego porządku prawnego rozwiązań zawartych w dyrektywie PEiR (UE) 2016/680 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych i wykonywania kar, w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylającej decyzję ramową Rady 2008/977/WSiSW;
  • projekt ustawy o pracowniczych planach kapitałowych;
  • projekt ustawy z 10 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa;
  • projekt ustawy z 27 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług;
  • projekt ustawy z 13 czerwca 2018 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi;
  • projekt ustawy z 15 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw;
  • projekt ustawy z 4 lipca 2018 r. – Ordynacja podatkowa;
  • projekt ustawy z 6 lipca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Ordynacja podatkowa i ustawę o Rzeczniku Praw Podatnika;
  • projekt ustawy z 6 sierpnia 2018 r. ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika;
  • projekt ustawy z 24 sierpnia 2018 r. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw;
  • projekt ustawy z 10 października 2018 r.  o zmianie ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw;
  • projekt ustawy z 6 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw;
  • projekt ustawy z 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Ordynacja podatkowa;
  • projekt ustawy z 30 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Ordynacja podatkowa;
  • projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym i niektórych innych ustaw;
  • projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych;
  • ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych;
  • ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw;
  • ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej oraz niektórych innych ustaw;
  • ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw;
  • projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw;
  • projekt ustawy o architektach;
  • projekt ustawy o inżynierach budownictwa;
  • projekt ustawy o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących;
  • projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych;
  • projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych;
  • projekt ustawy o powszechnym spisie rolnym w 2020 r.;
  • projekt ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw;
  • senacki projekt ustawy o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wynikających z czynu niedozwolonego.
  • ROZPORZĄDZENIA
  • projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie minimalnej sumy gwarancyjnej ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu odpowiedzialnego za system identyfikacji elektronicznej;
  • projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wysokości kwot odpowiedzialności podmiotu odpowiedzialnego za system identyfikacji elektronicznej;
  • projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie minimalnej sumy gwarancji ubezpieczeniowej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych przez agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające;
  • projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych;
  • projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej;
  • projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia OC komorników sądowych;
  • projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie egzaminu dla osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych, czynności dystrybucyjnych zakładu ubezpieczeń oraz czynności dystrybucyjnych zakładu reasekuracji;
  • projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia rejestru pośredników ubezpieczeniowych oraz udostępniania informacji z tego rejestru;
  • projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wniosków o wpis do rejestru agentów ubezpieczeniowych i agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające.

LEGISLACJE EUROPEJSKIE

  • projekt dyrektywy o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego;
  • projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1807 z 14 listopada 2018 r. w sprawie ram swobodnego przepływu danych nieosobowych w Unii Europejskiej;
  • projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskich dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego dla przedsiębiorców;
  • konsultacje zmian do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności.

INNE INICJATYWY LEGISLACYJNE

  • projekt wykazu Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w sprawie rodzajów operacji przetwarzania danych osobowych wymagających oceny skutków przetwarzania dla ich ochrony;
  • uchwała Sądu Najwyższego z 27 marca 2018 r., zgodnie z którą sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu. Ostatecznie Sąd Najwyższy w uzasadnieniu przyznał, że sytuacje, w których można występować z ww. roszczeniem, są wyjątkowe.

Najistotniejsze tematy prac prowadzonych w 2018 r.

Kwestie ekonomiczno-finansowe

  • Projekt ustawy z 24 sierpnia 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Projekt ustawy przewidywał m.in.:

  • preferencyjne opodatkowanie dochodów generowanych przez prawa własności intelektualnej (Intellectual Property Box – IP BOX, Innovation Box),
  • wprowadzenie obniżonej stawki podatku CIT w wysokości 9%,
  • wprowadzenie zachęty do pozostawiania w spółkach kapitału na rozwój poprzez zwiększenie podatkowej atrakcyjności finansowania własnego (Notional Interest Deduction – NID),
  • wprowadzenie szczególnych rozwiązań odnoszących się do nabywania przez podmioty gospodarcze pakietów wierzytelności,
  • wprowadzenie alternatywnego sposobu opodatkowania emisji euroobligacji,
  • uregulowanie w podatku dochodowym skutków obrotu walutami wirtualnymi,
  • wprowadzenie zmian dotyczących samochodów osobowych wykorzystywanych w prowadzonej działalności,
  • wprowadzenie opodatkowania dochodów z niezrealizowanych zysków (tzw. exit tax),
  • wprowadzenie   obowiązku            przekazywania     organom podatkowym informacji o schematach podatkowych,
  • istotne zmiany w zakresie podatku u źródła.

PIU przy udziale podkomisji ds. opodatkowania działalności ubezpieczeniowej i zewnętrznego doradcy podatkowego przygotowała szerokie stanowisko do projektu ustawy, które w ramach konsultacji przesłała do Ministerstwa Finansów. Izba skupiła się na najważniejszych sprawach zawartych w projekcie ustawy dotyczących zakładów ubezpieczeń, a w szczególności wyłączenia z raportowania w ramach schematów podatkowych określonych produktów ubezpieczeniowych (tj. IKE, IKZE, PPK oraz ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym) oraz raportowania tych schematów przez agentów.

  • Nowa ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu

Ustawa ma głównie na celu dostosowanie krajowych przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu do przepisów Dyrektywy 2015/849 i zaleceń FATF. Wprowadza ona wiele zmian i nakłada wiele nowych obowiązków na instytucje obowiązane oraz rozszerza katalog sankcji nakładanych na nie. Ustawa nie zmieniła zakresu zakładów ubezpieczeń zaliczanych do katalogu instytucji obowiązanych. Nadal w tym katalogu pozostają tylko zakłady ubezpieczeń na życie oraz pośrednicy ubezpieczeniowi wykonujący działalność w zakresie dystrybucji ubezpieczeń na życie, o ile za szkody z tytułu wykonywanej przez nich działalności nie odpowiada zakład ubezpieczeń.

Ustawa zmieniła definicję umowy ubezpieczenia, mianowicie rozszerzając ją na wszystkie grupy Działu I. Poprzednia definicja ograniczała zakres ubezpieczeń tylko do grupy 3.

Kolejna ważna zmiana to identyfikacja osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Taka regulacja w przypadku zachowania formy pisemnej spowodowałaby likwidację sprzedaży ubezpieczeń na życie przez inne kanały niż tradycyjne. PIU podjęła intensywne działania w celu ograniczenia ujemnych skutków proponowanych zapisów nowej ustawy poprzez wprowadzenie odpowiednich zmian do procedowanych projektów.

Przede wszystkim PIU zabiegała o:

  • wyłączenie ubezpieczeń grupowych z reżimu ustawy,
  • wprowadzenie wymogu identyfikacji ubezpieczonego na etapie wypłaty świadczenia,
  • wprowadzenie zapisu, że obowiązek raportowania do GIIF informacji o wykonanym transferze środków pieniężnych o wartości przekraczającej 15 tys. EUR odnosi się wyłącznie do dostawców usług płatniczych,
  • wprowadzenie zapisu, że obowiązek identyfikacji i weryfikacji beneficjenta rzeczywistego powinien być ograniczony jedynie do imienia i nazwiska oraz numeru PESEL,
  • wydłużenie okresu vacatio legis wejścia ustawy w życie.

 

  • Projekt z 6 listopada 2018 r. ustawy o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw

Zaprojektowane regulacje nakładają na zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji wiele nowych obowiązków w zakresie realizowanej działalności inwestycyjnej, m.in.: opracowanie i publikowanie polityki zaangażowania, przygotowywanie i publikowanie sprawozdań z realizacji polityki zaangażowania, publikowanie informacji, w jaki sposób strategia inwestycji kapitałowych jest spójna z profilem i terminami zapadalności zobowiązań. Dodatkowo projekt wprowadza wysokie kary za nieprzestrzeganie wprowadzanych regulacji. PIU po konsultacji z zakładami ubezpieczeń zgłosiła dwie podstawowe uwagi do projektu ustawy.

Pierwsza uwaga dotyczyła wyłączenia z zakresu podmiotowego wprowadzanych przepisów zakładów ubezpieczeń prowadzących działalność w Dziale II oraz towarzystw ubezpieczeń wzajemnych. Jak wynikało z uzasadnienia do projektu ustawy, intencją wprowadzanych zmian było wdrożenie do polskiego prawa dyrektywy 2017/828 z 17 maja 2017 r. zmieniającej dyrektywę 2007/36/WE w sprawie wykonywania niektórych praw akcjonariuszy spółek notowanych na rynku regulowanym. Jednak treść zaproponowanych zmian w ustawie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (art. 10 projektu) znacząco odbiegała od zapisów dyrektywy w zakresie podmiotów, których wprowadzane przepisy mają dotyczyć. Mianowicie dyrektywa (Rozdział 1b zmienionej dyrektywy 2007/36) wprowadza nowe regulacje tylko w odniesieniu do inwestorów instytucjonalnych, do których – zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt e) (i) – zalicza wyłącznie zakłady ubezpieczeń na życie oraz zakłady reasekuracji, jeżeli ich działalność obejmuje zobowiązania dotyczące ubezpieczeń na życie.

Druga uwaga dotyczy zaproponowanych sankcji karnych za informacje zawarte w polityce dotyczącej zaangażowania, przekazywania nieprawdziwych lub zatajania prawdziwych informacji wskazanych w projektowanych przepisach. W opinii PIU zaprojektowana kara grzywny do 5 mln zł oraz kara pozbawienia wolności do lat 3 (albo obie te kary łącznie), które mogą być zastosowane, są zbyt wysokie i powinny ulec obniżeniu. Zagrożenie tak drastycznymi karami może ograniczać zaangażowanie zakładów ubezpieczeń w nabywanie akcji spółek publicznych. Ponadto zaprojektowane przepisy nie precyzują, w stosunku do jakich osób kary te mogą być zastosowane w zakładzie ubezpieczeń.

Pośrednictwo ubezpieczeniowe

  • Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń implementująca do prawa polskiego Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/97 z dnia 20 stycznia 2016 r. w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (IDD). Weszła w życie 1 października 2018 r.

Podkomisja ds. dystrybucji ubezpieczeń oraz podkomisja ds. pośrednictwa ubezpieczeń na życie śledziły i analizowały na bieżąco problemy związane z wdrożeniem nowych rozwiązań ustawowych. Podkomisje uczestniczyły w uzgadnianiu projektów aktów wykonawczych do ustawy regulujących nowe zasady egzaminowania osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych oraz funkcjonowanie nowego rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez organ nadzoru w systemie rejestracji internetowej. Przedstawiciele podkomisji uczestniczyli w komisjach uzgodnieniowych projektów aktów wykonawczych do ustawy organizowanych przez Ministerstwo Finansów oraz w spotkaniach z przedstawicielami Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) dotyczących wdrożenia nowego rejestru agentów. Przygotowano szereg wystąpień do Ministerstwa Finansów i UKNF sygnalizujących problemy, głównie natury technicznej, zgłaszane przez zakłady związane z wdrażaniem przez UKNF nowego rejestru agentów. Podjęta została, zgłoszona przez Stowarzyszenie Polskich Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, inicjatywa nowelizacji dobrych praktyk we współpracy zakładów ubezpieczeń z brokerami. Powołana została grupa ekspertów, która będzie prowadzić prace w tym zakresie. Podjęto prace nad opracowaniem jednolitych wzorów zaświadczeń o zdaniu egzaminu dla osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych, czynności dystrybucyjnych zakładu ubezpieczeń oraz czynności dystrybucyjnych zakładu reasekuracji.

Ubezpieczenia komunikacyjne

  • Konsultacje, analizy i opinie związane z propozycjami zmian do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/ WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności komunikacyjnej
    Ministerstwo Finansów, w związku z propozycjami zmian do dyrektywy przygotowanymi przez Komisję Europejską i Parlament Europejski, zwracało się do Izby o przedstawienie stanowiska wobec tych zmian, zgłoszenie uwag oraz ocenę ich wpływu na polski rynek.
  • Kontynuacja prac związanych z propozycjami zmian do ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym (UFG) i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK)
    W 2018 r. projekt ustawy z wypracowanymi i uzgodnionymi w ramach Rady Rozwoju Rynku Finansowego w Ministerstwie Finansów zmian do ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych ograniczony został do zmian wynikających z konieczności dostosowania przepisów prawa polskiego do prawa unijnego w zakresie określenia sum gwarancyjnych oraz doprecyzowania relacji w sytuacjach spornych pomiędzy UFG a zakładem ubezpieczeń w zakresie zobowiązania do wypłaty odszkodowania osobom poszkodowanym. Ze względu na fakt, że zmiany, które nie zostały uwzględnione w ww. projekcie, mają istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania rynku ubezpieczeń w Polsce, a ich wprowadzenie stanowiłoby spełnienie oczekiwań konsumentów i podmiotów prowadzących działalność ubezpieczeniową, Izba zwróciła się do MF z wnioskiem o kolejną pilną nowelizację ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.
  • CEPiK 2.0
    W 2018 r. komisja ubezpieczeń komunikacyjnych i grupa ekspertów ds. CEPiK 2.0 kontynuowały prace związane z Systemem Informatycznym CEPiK 2.0 zarówno w zakresie prac legislacyjnych, jak i z wypracowaniem rozwiązań dotyczących wymiany danych i informacji pomiędzy CEPIK 2.0 a zakładami ubezpieczeń za pośrednictwem UFG. Prace nad nowelizacją ustawy Prawo o ruchu drogowym miały na celu:

    • przyjęcie etapowego podejścia do uruchomienia systemu CEPiK 2.0 i tym samym wyeliminowanie ryzyka związanego z jednoczesnym wdrożeniem wszystkich funkcjonalności oraz integracją i komunikacją ze wszystkimi grupami interesariuszy w części dotyczącej Centralnej Ewidencji Kierowców (CEK),
    • zastąpienie wskazanego w ustawie konkretnego terminu wdrożeń nowych funkcjonalności informacją, że gotowość poszczególnych rozwiązań technicznych i termin ich uruchomienia ogłaszane będą przez ministra właściwego do spraw informatyzacji w formie komunikatu,
    • rozszerzenie zakresu danych gromadzonych w ewidencji i udostępnianych uprawnionym podmiotom. Dla zakładów ubezpieczeń rozszerzony został zakres danych udostępnianych z CEK o dane dotyczące uprawnień do kierowania pojazdami, nie tylko w postępowaniu regresowym, ale także na potrzeby weryfikacji posiadania przez osobę uprawnienia przy zawieraniu umowy ubezpieczenia.

Prace nad ww. zmianami prowadzone były w ramach organizowanych przez Ministerstwo Cyfryzacji warsztatów legislacyjnych, które odbywały się z udziałem przedstawicieli zakładów ubezpieczeń. Przedstawiciele komisji ubezpieczeń komunikacyjnych oraz Izby brali również udział w pracach parlamentarnych nad przedmiotowym projektem ustawy.

Szkody osobowe

  • Działania związane z „nowym” roszczeniem i uchwałą Sądu Najwyższego z 27 marca 2019 r.

Zgodnie tą uchwałą sąd mógł przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu (tzw. stany wegetatywne). Opublikowane 12 czerwca 2018 r. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego zamknęło drogę do lawiny nowych roszczeń i likwiduje zagrożenia związane z nieprzewidywalnością zadośćuczynień z tytułu naruszenia więzi.

  • Następny etap prac Forum Zadośćuczynień (FZ)

Wnioski z prac FZ, czyli propozycja uregulowania kwestii zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej poszkodowanemu, została przekazana przez Komisję Nadzoru Finansowego do Ministerstwa Sprawiedliwości i Ministerstwa Finansów. Izba brała aktywny udział w pracach FZ w 2017 r. Rezultaty prac FZ są w wysokim stopniu zbieżne z propozycjami PIU (akceptacja rozwiązania typu hard law, zastosowanie bazy uznań, ugód i wyroków sądowych jako referencyjnej do wyznaczania wysokości zadośćuczynień). Obecnie oczekujemy na stanowisko obu resortów.

Ubezpieczenia na życie

  • Współpraca z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) w zakresie ubezpieczeń z UFK

Na spotkaniu w UOKiK uzgodniono utworzenie grupy ekspertów, której celem byłaby próba zobrazowania zagadnień funkcjonowania ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, w tym zależności pomiędzy kosztami akwizycji a pobieranymi opłatami. W skład tej platformy ekspertów wejdą przedstawiciele PIU i UOKiK. Ponadto UOKiK podejmie próbę dokooptowania do grupy przedstawicieli KNF, Rzecznika Finansowego i Ministerstwa Finansów. Ten ostatni członek grupy może zapewnić przełożenie wypracowanych rozwiązań na przepisy prawa. Polska Izba Ubezpieczeń dokonała wyboru kilku przedstawicieli grupy ekspertów – członków zarządów zakładów ubezpieczeń. Z ramienia Biura Zarządu PIU w pracach ma uczestniczyć Paweł Sawicki.

Ubezpieczenia majątkowe

  • Konsultacje projektu ustawy o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących

Zgodnie z tą ustawą inwestycję mieszkaniową lub inwestycję towarzyszącą realizuje się niezależnie od istnienia lub ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, pod warunkiem że nie jest sprzeczna ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz uchwałą o utworzeniu parku kulturowego. PIU oceniała ten projekt w kontekście zagrożeń związanych z ryzykiem powodzi i deszczy nawalnych. W swoim stanowisku zwracała uwagę na konieczność: unikania zabudowy terenów zalewowych, zachowania odpowiedniego udziału powierzchni zielonych oraz zapewniania przez deweloperów infrastruktury odprowadzającej nadmiar wody pochodzącej z opadów atmosferycznych.

Ubezpieczenia szkolne

Przygotowano i przeprowadzono badanie opinii publicznej w zakresie identyfikacji preferencji i świadomości rodziców nt. ubezpieczeń NNW dzieci i młodzieży szkolnej. Celem badania było zdiagnozowanie, czy obecnie funkcjonujący schemat ubezpieczenia szkolnego jest zgodny z zapotrzebowaniem społecznym. Wyniki badania stały się argumentem do działań edukacyjnych w zakresie ubezpieczeń szkolnych.

Ubezpieczenia turystyczne

Aktywność zespołu ds. ubezpieczeń turystycznych koncentrowała się wokół dwóch zagadnień. Z jednej strony podejmowano działania zwiększające świadomość ryzyk towarzyszących podróżom zagranicznym oraz możliwość zarządzania nimi za pomocą odpowiednich produktów ubezpieczeniowych. Zachęcano do wybierania ochrony ubezpieczeniowej adekwatnej do potrzeb turystów. Z drugiej strony prowadzono wewnętrzne konsultacje i podejmowano próbę wypracowania jednolitego podejścia do realizacji nowych obowiązków nałożonych na zakłady ubezpieczeń oferujące ubezpieczenia turystyczne przez ustawę o dystrybucji.

Zarządzanie informacją

  • Zaangażowanie w proces edukacyjny na forum Grupy Roboczej ds. ochrony danych osobowych powołanej w Ministerstwie Cyfryzacji

To forum służyło wymianie doświadczeń w zakresie wdrożenia RODO i zagadnień związanych z ochroną prywatności. PIU została zaproszona do Zespołu ds. telekomunikacji i finansów (FinTech). Prace Zespołu w pierwszej kolejności skupiały się wokół zagadnień, które w ocenie Ministerstwa Cyfryzacji były błędnie interpretowane w przestrzeni publicznej. Efekt prac w postaci materiału pt. „RODO – Poradnik dla sektora FinTech” dostępny jest na stronie internetowej Ministerstwa Cyfryzacji1. W ocenie PIU każda inicjatywa stwarzająca miejsce do dyskusji, wymiany doświadczeń i rozwiązywania problemów interpretacyjnych, jakie wynikają z nowych przepisów o ochronie danych osobowych, stanowi cenne przedsięwzięcie, które należy wspierać.

  • Aktywne wsparcie merytoryczne w procesie legislacyjnym dostosowywania ustaw sektorowych do przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 o ochronie danych2

W listopadzie 2018 r. skierowany do Sejmu rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia 2016/679 wprowadza m.in. zmiany do ustaw regulujących działalność zakładów ubezpieczeń. PIU współuczestniczyła w 2018 r. w szeregu spotkań w Ministerstwie Cyfryzacji (koordynator prac nad reformą ochrony danych osobowych), z przedstawicielami Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Sprawiedliwości,

Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznika Finansowego i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Podstawowym postulatem branży ubezpieczeniowej, do którego przekonywała projektodawców Izba, było wprowadzenie w ustawie podstawy prawnej przetwarzania przez zakłady ubezpieczeń danych osobowych, w tym dotyczących zdrowia, w celu oceny ryzyka w związku z zawarciem umowy ubezpieczenia i w celu wykonania tej umowy. Konsultacje zmian do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej kontynuowane będą w 2019 r.

  • Cyfryzacja sektora ubezpieczeń w Polsce

Ponad 80% ubezpieczycieli uważa, że przyszłość na rynku należy do tych organizacji, które zainwestują w innowacje i cyfryzację. Tak wynika z raportu „Cyfryzacja sektora ubezpieczeń w Polsce”, przygotowanego przez Accenture dla Polskiej Izby Ubezpieczeń3. Głównym celem publikacji jest przedstawienie najważniejszych trendów dotyczących poziomu cyfryzacji polskiego rynku ubezpieczeniowego oraz wskazanie barier mogących przeszkodzić w dalszej transformacji cyfrowej sektora. Wnioski oparto na przeprowadzonym badaniu jakościowym, które miało formę dyskusji w grupach fokusowych, moderowanych przez ekspertów Accenture. Do uczestnictwa w sesjach dyskusyjnych zaproszone zostały osoby zarządzające wszystkimi obszarami działalności zakładu ubezpieczeń, pełniące w organizacjach funkcje decyzyjne.

W badaniu wykorzystano mechanizm dzielący aspekty związane z cyfryzacją na części Go Digital oraz Be Digital, które odnoszą się odpowiednio do cyfryzacji doświadczeń klienta oraz cyfryzacji operacji wewnątrz organizacji. W trakcie dyskusji przebadanych zostało 13 ubezpieczycieli, co stanowi 73% pokrycia rynku w ubezpieczeniach życiowych i 65% w ubezpieczeniach majątkowych.

Reasekuracja

  • Brexit

Polska Izba Ubezpieczeń uczestniczyła w spotkaniach z Komisją Nadzoru Finansowego, Ministerstwem Finansów, Ministerstwem Spraw Zagranicznych i Związkiem Banków Polskich dotyczących ryzyka nieuporządkowanego wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Izba zwróciła uwagę, że w przypadku no-deal brexit:

∙ polskie zakłady ubezpieczeń nie będą już mogły zawierać umów z reasekuratorami brytyjskimi, a na rynku brytyjskim oferowane są cenione przez polskie zakłady ubezpieczeń produkty reasekuracyjne. Rynek londyński wypełnił nisze ryzyk trudnych, takich jak ubezpieczenia cybernetyczne, lotnicze, transportowe, morskie, górnicze, finansowe oraz specjalistyczne OC. Dysponuje szerszym know-how w zakresie ochrony ryzyk nietypowych i nowych, co ma też duże znaczenie dla innowacyjności polskiej gospodarki;

∙ powstanie wątpliwość w odniesieniu do wykonywania umów reasekuracji dotychczas zawartych, w szczególności dla umów typu long tail;

∙ istnieje realna obawa, że umowa reasekuracji ograniczająca ryzyko zakładu ubezpieczeń nie będzie mogła być formalnie uznana za mitygującą ryzyko ubezpieczeniowe i jako taka spowoduje wzrost wymogu kapitałowego;

∙ mogą powstać trudności w zakresie ochrony reasekuracyjnej przemysłu opartego na węglu.

PIU zaproponowała wprowadzenie przepisu przejściowego umożliwiającego kontynuację współpracy z reasekuratorami brytyjskimi. Taka tymczasowa regulacja pozwoliłaby Komisji Europejskiej na uznanie brytyjskiego systemu nadzoru za równoważny i umożliwiła zawieranie umów reasekuracji na dotychczasowych zasadach.

Doradztwo odszkodowawcze

  • Senacki projekt ustawy o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wynikających z czynu niedozwolonego

26 października 2018 r. Senat RP przyjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wynikających z czynu niedozwolonego. Podjęta przez Senat i popierana przez PIU inicjatywa legislacyjna jest konieczna z uwagi na skalę nadużyć, jakie występują na rynku firm odszkodowawczych. Tylko na podstawie działań prokuratury media informowały w sumie o 1200 osobach oszukanych na prawie 5 mln zł, przy czym – tak jak funkcjonuje Ubezpieczeniowy Funduszu Gwarancyjny czy Bankowy Funduszu Gwarancyjny – nie ma odszkodowawczego funduszu gwarancyjnego. Nikt oszukanym przez firmy odszkodowawcze tych pieniędzy nie zwróci.
Uczestnicząc w pracach legislacyjnych PIU nie kwestionowała społecznej roli firm odszkodowawczych. Istota problemu polega jednak na tym, że w trakcie niesienia tej pomocy w działalności samych firm odszkodowawczych występuje wiele nieprawidłowości. Poszkodowani często stają się poszkodowanymi powtórnie. Następuje rewiktymizacja ofiar wypadków. Senacki projekt odpowiada na te problemy. Kluczową regulacją jest zakaz przelewania odszkodowania na rachunek firmy odszkodowawczej. To na tym polu dochodzi do największych nadużyć. Inne istotne regulacje projektu to:
∙ ograniczenie wysokości wynagrodzenia za czynności związane z dochodzeniem roszczeń odszkodowawczych do 20% (na wzór ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym),
∙ zakaz pewnych form akwizycji (na przykład w szpitalu, na miejscu wypadku, na cmentarzu),
∙ wprowadzenie obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu działalności w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych.
Polska Izba Ubezpieczeń podejmuje wiele działań na rzecz stabilnego rozwoju rynku ubezpieczeniowego i pozytywnego postrzegania ubezpieczeń w ogóle. Jakiekolwiek nieprawidłowości na rynku ubezpieczeń rzutują na jego postrzeganie i dlatego Izba jest zainteresowana, żeby tych nieprawidłowości nie było. Poszkodowany, który zostanie oszukany przez firmę odszkodowawczą, zapewne zrazi się do ubezpieczeń jako takich. Z tego względu, skoro działalność ubezpieczeniową regulują dyrektywy, ustawy, rozporządzenia, rekomendacje i wytyczne, to analogicznie PIU poparła inicjatywę Senatu i opowiedziała się za uchwaleniem ustawy regulującej działalność firm odszkodowawczych. Niezależnie od tego, jak się zakończą prace nad tym aktem prawnym, PIU będzie optowała za jak największą ochroną konsumentów przed nieuczciwymi praktykami na rynku odszkodowawczym.

Działania samoregulacyjne i standaryzacyjne

Działania samoregulacyjne

Jednym z zadań realizowanych przez Polską Izbę Ubezpieczeń jest działanie w kwestii dobrych praktyk w działalności ubezpieczeniowej w kontekście relacji zakład ubezpieczeń – klient. Best practices stanowiły przedmiot prac w ramach organów merytorycznych i były realizowane poprzez tryb konsultacyjny uwzględniający współpracę sektora ubezpieczeniowego z administracją publiczną (legislator i regulator) i organizacjami konsumenckimi w procesie tworzenia tych rozwiązań. Najważniejsze działania samoregulacyjne w 2018 r. dotyczyły:

  • prac koncepcyjnych nad kodeksem postępowania w zakresie ochrony danych osobowych w działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej;
  • współpracy z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów nad dalszym uregulowaniem umów ubezpieczenia na życie z UFK.

Działania standaryzacyjne

Inicjatywy standaryzacyjne PIU wynikają nie tylko z potrzeby budowania zaufania do branży, ale także wpływają na racjonalizację kosztów prowadzenia działalności ubezpieczeniowej.

W 2018 r. PIU prowadziła prace nad następującymi projektami standaryzacyjnymi:

  • kompleksowe wzory klauzul informacyjnych zgodnie z art. 13 RODO, w tym dla produktu ubezpieczeniowego na życie z opcją zdrowotną (zautomatyzowane podejmowanie decyzji i profilowanie w trakcie kalkulacji składki) oraz dla produktu ubezpieczeniowego komunikacyjnego OC i AC (zautomatyzowane podejmowanie decyzji i profilowanie w trakcie kalkulacji składki), a także wzory klauzuli informacyjnej dla procesu przetwarzania danych w celach marketingowych (z profilowaniem);
  • kompleksowe wzory klauzul zgody na przetwarzanie danych osobowych w podziale na zgody dla produktu ubezpieczeniowego na życie z opcją zdrowotną, dla produktu ubezpieczeniowego komunikacyjnego OC i AC oraz dla procesu przetwarzania danych w celach marketingowych;
  • rekomendacja „Minimalne wymogi informacyjne w ubezpieczeniach należności” – celem dokumentu jest ułatwienie ubezpieczającym gromadzenia i przedstawienia w zapytaniu ofertowym danych, niezbędnych zakładom ubezpieczeń do prawidłowej oceny ryzyka. W szczególności ujednolicone zostaną pojęcia, sposób definiowania okresów sprawozdawczych oraz zasady przygotowywania przez zakłady, na wniosek klientów, raportów szkodowych dotyczących poszczególnych umów ubezpieczenia należności, co może zdecydowanie usprawnić proces zawierania umów ubezpieczenia i zmniejszyć pracochłonność po stronie klienta;
  • podpisanie i wdrożenie w życie umów o wzajemnym uznawaniu roszczeń regresowych w ubezpieczeniach majątkowych oraz o uproszczonej procedurze wzajemnego uznawania niskich roszczeń regresowych w ubezpieczeniach majątkowych.  Do umów tych przystąpiła zdecydowana większość zakładów ubezpieczeń prowadzących ubezpieczenia majątkowe;
  • standaryzacja szkód osobowych;
  • standaryzacja likwidacji komunikacyjnych szkód rzeczowych, w tym prace nad Projektem Bezpośredniej Likwidacji Szkód. W 2018 r. Centrum Rozliczeń, będące komórką organizacyjną Izby, stosownie do potrzeb rynku podejmowało działania zmierzające do rozwoju systemu BLS, prowadząc rozmowy z zakładami rozważającymi przystąpienie do systemu BLS. Struktura rynku BLS była stabilna, obejmując 8 zakładów ubezpieczeń – stron umowy, reprezentujących około 75%. rynku OC komunikacyjnego, mierzonego składką przypisaną brutto. Centrum Rozliczeń wykonywało standardowe zadania związane ze wspomaganiem zakładów ubezpieczeń w realizacji umowy, w tym polegające na sporządzaniu analiz statystycznych oraz wdrażaniu wypracowanych nowych procedur.

Działania inicjujące i wspierające prace legislacyjne i autoregulacyjne

Jedną z najbardziej efektywnych, praktykowanych przez Izbę, form wspierania prac legislacyjnych oraz inicjatyw w obszarze autoregulacji jest organizacja otwartych konferencji naukowych. W 2018 r. PIU zorganizowała lub była współorganizatorem 5 konferencji naukowych dotyczących najważniejszych aspektów funkcjonowania rynku ubezpieczeń, w tym:

  • XXI konferencji nt. przestępczości ubezpieczeniowej, która odbyła się w Szczecinie (pod patronatem Polskiej Izby Ubezpieczeń),
  • X Kongresu Bancassurance (wspólnie z ZBP),
  • konferencji pt. „Nowa mobilność, nowy rynek, nowe ryzyko. Jak pojazdy elektryczne i autonomiczne wpłyną na rozwój infrastruktury i rynku ubezpieczeń”, która odbyła się w Szkole Głównej Handlowej,
  • konferencji „Przeciwdziałanie cyberprzestępczości ubezpieczeniowej” zorganizowanej we współpracy z Katedrą Ubezpieczeń Społecznych Szkoły Głównej Handlowej,
  • konferencji „Aplikacja radcowska drogą do zawodu”, która odbyła się w Sejmie RP i została zorganizowana we współpracy z Krajową Radą Radców Prawnych.

Największym wydarzeniem konferencyjnym 2018 r. był VI Kongres Polskiej Izby Ubezpieczeń, który odbył się 8-9 maja 2018 r. w hotelu Sheraton w Sopocie. Kongres przyciągnął ponad 280 gości. Jak co roku do Sopotu przybyli także przedstawiciele zarządów niemal wszystkich polskich ubezpieczycieli. Kongres otworzyli: prof. Teresa Czerwińska – minister finansów, Andrzej Dera – sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP, Grzegorz Bierecki – przewodniczący Komisji Budżetu i Finansów Publicznych Senatu RP oraz dr Józef Zych – sędzia Trybunału Stanu, marszałek sejmu II kadencji. Wykłady i panele pierwszego dnia kongresu koncentrowały się na zjawisku niedoubezpieczenia (protection gap) i nowych ryzykach kolejno w ubezpieczeniach majątkowych, zdrowotnych i w oszczędzaniu długoterminowym. Drugi dzień kongresu był poświęcony innowacjom technologicznym w ubezpieczeniach. PIU była też uczestnikiem panelu dyskusyjnego podczas Kongresu 590 w Jasionce k. Rzeszowa. Panel dotyczył Pracowniczych Planów Kapitałowych. W panelu wzięli udział: Cezary Kochalski doradca Prezydenta RP, Paweł Borys, prezes PFR, Łukasz Kwiecień, wiceprezes PKO TFI, Maciej Jankiewicz, wiceprezes Pocztylion Arka PTE i Jan Grzegorz Prądzyński, prezes zarządu PIU. Panel moderował Grzegorz Osiecki, dziennikarz „Dziennika Gazety Prawnej”.

Izba zorganizowała również panel podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy-Zdroju, prezentując badania dotyczące oceny dostępu do opieki medycznej w Polsce. Wstęp do panelu przedstawił Jan Grzegorz Prądzyński, prezes zarządu PIU. W panelu PIU wzięli udział: Sławomir Gadomski, wiceminister zdrowia, Stanisław Szwed, sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS, Dorota Bieniasz, członek zarządu ZUS, mec. Michał Czarnuch, Domański Zakrzewski Palinka oraz Dorota M. Fal, doradca zarządu PIU. Panel moderowała Aleksandra Kurowska, redaktor naczelna „Polityki Zdrowotnej”.

W celu wspierania kadr ubezpieczycieli przy implementacji regulacji Izba organizuje seminaria, szkolenia i warsztaty poświęcone rozmaitym technicznym aspektom prowadzenia działalności ubezpieczeniowej. W 2018 r. odbyło się ok. 20 bezpłatnych seminariów i szkoleń dla pracowników i członków PIU w zakresie: interpretacji i wdrożenia postanowień ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń; przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu; podsumowania dwóch lat systemu WYPŁACALNOŚĆ II i nowych wyzwań dla reasekuracji; zapobiegania, ujawniania oraz zwalczania przestępczości ubezpieczeniowej; zmian w przepisach podatkowych; wpływu zmian regulacyjnych na rachunkowość i sprawozdawczość zakładów ubezpieczeń.

Izba kontynuowała cykl warsztatów nt. ubezpieczeń ochrony prawnej, a także przeprowadziła cykl warsztatów o przeciwdziałaniu przestępczości ubezpieczeniowej, które odbyły się w Katowicach, Kielcach, Szczecinie, Rzeszowie, Gorzowie Wielkopolskim i Gdańsku.

W sumie w 2018 r. Izba zorganizowała 25 wydarzeń konferencyjnych, w których wzięło udział blisko 3 tys. osób.